Van beleids- naar datacyclus? In de visie van Agnes Dinkelman gaat het vooral om begrijpen. De processen en de verantwoording van die processen staan te vaak centraal. Dat helpt een burger niet of nauwelijks. Precieze data brengen de werkelijkheid preciezer in beeld. We moeten de zaak 360 graden rondom het onderwerp in beeld zien te krijgen.
Beeld: Gerd Altmann / Pixabay
Doen op basis van begrijpen. Dat zou de volgende stap moeten zijn na het gehannes met beleidscycli. We plannen, voeren uit, monitoren en passen aan waarna we opnieuw de cyclus doorgaan. De processen en de verantwoording van die processen staan te vaak centraal. Dat helpt een burger niet of nauwelijks. Als we het leven van burgers beter willen faciliteren dan moeten we de juiste dingen doen op een verantwoorde manier. In dat geval is cruciaal om goed te weten hoe een situatie in elkaar zit en wat er precies nodig is om die situatie ten goede te beïnvloeden. Doen is belangrijk. Zeker. Doen op basis van begrijpen is nog belangrijker.
Precieze data brengen de werkelijkheid preciezer in beeld. Om verantwoord interventies te bepalen in een domein waarin menselijke interactie bepalend is, is het nodig 360 graden-rondom-beeld te krijgen van een situatie. Vanuit elk denkbaar standpunt en vanuit alle betrokken actoren. Als dat lukt en het beeld doet de werkelijkheid recht dan is precisie een grote kracht.
Doeltreffend
Laten we ons richten op domeinen waarin de menselijke interactie bepalend is zoals OOV, sociaal domein, jeugdzorg, participatie en inburgering of economie. Hier zijn data in de zin van cijfers nooit voldoende. Cijfers helpen ons op weg maar geven enkel een staketsel van de werkelijkheid. Daarbij zijn parameters en prestatie-indicatoren vaak ook nog op ideologische gronden gekozen. Ze zijn gericht op hoe men graag zou zien dat de werkelijkheid is. Dat is iets anders dan de werkelijkheid weergeven. Ideologie verhult de werkelijkheid. En dat willen we niet. We willen een beeld dat de werkelijkheid recht doet. We moeten er dus op uit. We moeten de zaak 360 graden rondom het onderwerp in beeld zien te krijgen. Het begrip data moet daarom ruim opgevat worden. Het gaat om cijfers, zeker, maar ook om de betekenisgeving aan verhalen, impressies en symboliek. Die moeten we ophalen bij betrokkenen, experts en ervaren dwarsdenkers. Niet sexy en technologisch misschien, maar wel doeltreffend.
De betekenisgeving en interpretatie van al die gegevens is een klus op zich en vormt een betrouwbaar uitgangspunt voor beleid en handelen. Het biedt een verhaal dat onder burgers, politici, ambtenaren en professionals gedeeld kan worden en waar acties, doelen, samenwerking en punten op de horizon aan kunnen worden verbonden. In de social engineering noemen we deze werkwijze een Social Engineering Assessment (SEA). Even wennen misschien want het vraagt een andere focus maar dan heb je ook wat. Dan heb je een uitgangspunt dat de werkelijkheid recht doet, waar abstracties de realiteit ondersteunen in plaats van verhullen en waar een concreet gesprek over handelingsperspectieven en behoefte aan ondersteuning een logisch uitvloeisel is.
Het echte goud
Uit een dergelijk assessment haal je de probleemstelling, huidige situatie, de rol van alle betrokkenen inclusief de gemeente en de organisaties, resultaten, het geeft aanwijzingen voor knelpunten en het oplossen daarvan en geeft op de cruciale vraagstukken handelingsperspectief. Met zoveel inzicht in de situatie wordt het zelfs mogelijk om de mentaliteit van alle betrokkenen in kaart te brengen. Dat is nodig als je sociale situaties werkelijk in beweging wilt krijgen. De interactie tussen groepen, individuen, maatschappelijke fenomenen en de respons van de verschillende organisaties bepaalt immers hoe de situatie zich ontwikkelt. Daar is het echte goud te vinden. De menselijke dynamiek stuwt immers de werkelijkheid voort.
En natuurlijk bepaalt de politiek welke kant het proces op moet. Het zijn parallelprocessen. Politiek aan de ene kant, assessment en handelingsperspectief met monitoring en reflectie aan de andere kant. We bewegen gezamenlijk min of meer schoksgewijs door de werkelijkheid waarbij verhalen, kennis, cijfers en analyses per dag kunnen worden bijgesteld en waar de politiek haar sturing kan doen gelden.
Uitdagend
Voor ambtenaren is deze wijze van werken nieuw maar veelbelovend. Door deze wijze van werken worden ze als vanzelf meegenomen in domeinoverstijgend denken, een brede kennisverwerving en netwerkontwikkeling, begrip van de samenhang tussen domeinen en de persoonlijke ontwikkeling die deze werkwijze van ze vraagt. Dat moet begeleid, natuurlijk, maar een dergelijke professionaliseringsslag maakt het werk uitdagend en relevant waardoor veelbelovende jonge mensen zich graag bij de lokale overheden laten betrekken.
In de social engineering merken we dagelijks dat het knippen van domeinen veel schade doet. We merken dagelijks dat de schotten tussen levensgebieden de situatie voor de burgers ingewikkelder maakt. We merken dat, alle bevlogenheid ten spijt, overheden te vaak geen facilitator zijn van het samenleven. En daarvoor staan ze aan de lat.
Van beleids- naar datacyclus: hoe nu verder
Het artikel op iBestuur.nl Van beleids- naar datacyclus van Paul Strijp en Jan van Ginkel heeft veel reacties losgemaakt. We hebben er inmiddels een online thuisdebat aan gewijd en we organiseren nog meer verdieping en discussie. In februari komt er een debat waarin we zoveel mogelijk kritische, verrassende, tegenstribbelende en constructieve gezichtspunten bij elkaar brengen. En we publiceren een reeks met bijdragen van mensen ‘met een mening’ over dit thema.
Agnes Dinkelman is social engineer
