Glas is het nieuwe gas

Er zijn nog steeds woningen niet aangesloten op het gasnet, en als het aan de Groningers ligt is dat binnenkort helemaal niet meer nodig. Toch is het van groot belang dat nutsvoorzieningen voor iedereen toegankelijk zijn. Iedereen heeft elektriciteit, telefoon en water. De nieuwe nutsvoorziening die zich momenteel aandient heet breedbandinternet. Radio, tv, telefoon, internet, het wordt allemaal mogelijk gemaakt door glasvezelkabels. Maar wie legt dat aan? De markt, hoor ik de overheid al zeggen.

Nu ben ik niet tegen marktwerking, maar als ik Adam Smiths boek the Wealth of Nations goed begrepen heb, zijn er voorzieningen waarvoor de overheid aan de lat staat. Smith’s navolgers illustreerden dat met de businesscase van de vuurtoren. Elke schipper wil graag een vuurtoren, maar niemand kan er individueel voor betalen. Bij gebrek aan een afrekenmodel is de overheid aan zet als initiator.
Net als bij gas is het nooit rendabel om in rurale gebieden glas in de grond te werken. Dertig euro de meter is niets. Ik zag een berekening voor Zevenhuizen waarin ongeveer 1,7 miljoen euro voor het aansluiten van 750 huishoudens door de bewoners zelf moest worden opgebracht. Als iedereen meedeed zat het op een kleine 2000 euro, maar als slechts de helft meedeed werd het al 4000 euro. Kortom, dit lijkt verdacht veel op de businesscase van de vuurtoren.

Breedband is allang geen luxe meer. Kleine scholen en lokale zorg worden wegbezuinigd. Buurtwinkels en bankfilialen verdwijnen. Dit kan allemaal worden opgevangen via breedband. Precisielandbouw, melkrobots, allemaal mooi en prachtig. Maar het gaat niet werken met boerenbandbreedte. Aanleg van glasvezel vergt een flinke investering, maar het afrekenmodel rammelt.
In Nederland zien we op dit punt beweging: in dagblad Trouw stond onlangs een mooi verhaal over petities, coöperaties, zelf sleuven graven en kennis bundelen zodat het wiel niet elke keer opnieuw hoeft te worden uitgevonden. Inderdaad!

Hoe lossen ze dat op in andere landen? Met bovengrondse glasvezel, aldus de beyond broadband cooperation in Engeland. Hoogspanningsmasten blijken veelal glasvezel te bevatten om de eigen installaties aan te sturen. Deze dark fiber kan fungeren als de backbone. Vervolgens worden de bovengrondse elektriciteitsleidingen naar de huizen toe gebruikt voor lokale distributie.
Je kunt er een kabel bijhangen met alleen glasvezel. Maar als de bovengrondse leidingen toch al aan onderhoud toe waren, kun je ook een elektriciteitskabel nemen met glasvezel erin. Er zijn ook technieken waarmee glasvezel om leidingen heen gewikkeld wordt. Kortom een hele wetenschap op zich voor economischer te leggen glasvezel.
Of neem het riool. In Bournemouth was het plan om 100 Mb/s uit de wc te laten komen. Dat project is on-hold wegens allerlei niet-technische problemen.

Iedereen aan het glas vergt initiëren, organiseren en investeren. Voor individuelen en private partijen is dit te groot. Leest u Adam Smith er maar op na.