GovUp! moet innovatiebarrières slechten

Innovatie binnen de overheid kent nog veel obstakels. Tal van projecten halen de opschalingsfase niet. De oorzaak ligt in onder meer de natuurlijke weerstand onder ambtenaren in de in silo’s van de rijksoverheid. Innovatieprogramma GovUp! moet het tij keren. Om te beginnen bij het topmanagement.

Aan voorbeelden geen gebrek. Manager Innoveren met Impact But Klaasen van Rijksorganisatie ODI (Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie) laat tientallen beruchte hobbels de revue passeren. Zo is er de natuurlijke weerstand onder ambtenaren die voor politiek draagvlak vrezen of gewoon een verborgen agenda hebben. Nog zo’n obstakel zijn de in silo’s ingerichte processen bij de overheid, die de voor innovatie onmisbare kruisbestuiving tussen disciplines in de weg staan. “Er spelen te veel mechanismen die op sturing en controle zijn gericht. Het overheidssysteem is vaak te robuust om veranderingen erdoor te krijgen.”

Volop initiatieven

Terwijl het niet ontbreekt aan goede ideeën en projecten, ook topdown zijn er volop initiatieven, constateert Klaasen. ‘De departementen investeren hard in kennisontwikkeling, om op basis daarvan innovaties te maken. In het begin zijn mensen blij en enthousiast, maar uiteindelijk lukt het toch niet om de fase van implementatie en verdere opschaling te bereiken. Soms zit het projectmanagement niet goed in elkaar of is er onvoldoende kennis om iets technisch werkend te krijgen. Of opeens ontbreekt de tijd, en geen tijd is geen prioriteit.’

Commitment

Het in april gestarte innovatieprogramma GovUp! moet hier wat aan doen. Doel is innovatieprojecten te ondersteunen, zodat ze sneller en effectiever kunnen opschalen. Hoe? Door meer bestuurlijke steun en nauwe samenwerking tussen de ministeries te organiseren. Een eerste essentiële stap is al gezet: commitment onder de secretarissen-generaal van de vier voor innovatie belangrijke ministeries (EZ, OCW, IenW en BZK). ‘Als je verandering wilt bereiken, lukt dat nooit zonder steun van de top. De rol van de SG’s is nu al gaande puur vanwege het feit dat ze er zijn. Ik zie beweging ontstaan. Ambtenaren zetten zich in, omdat ze weten dat hun SG het belangrijk vindt. Daarmee is meteen een flink aantal barrières genomen’, zegt Klaasen.

Thema’s

GovUp! heeft drie thema’s geselecteerd om doorbraken te realiseren. Bij de ontwikkeling van drones wil men de lastige samenwerking verbeteren tussen de departementen met hun verschillende interpretaties van de privacywetgeving om autonoom met drones te kunnen vliegen. “Je kunt al veel winnen door samen te ontwikkelen en meer data te delen”, zegt Klaasen. Een tweede project behelst de ontwikkeling van Privacy Enhancing Technologies (PETs). Dat zijn de technieken die het mogelijk maken volledig privacyveilig gegevens uit te wisselen tussen overheidsorganisaties. ‘Dit is proven technology, maar er zijn veel knelpunten. Zaak is allereerst die goed in kaart te brengen.’ Het derde project is een AI-tool voor inkoop. ‘Inkoopprocessen komen overal bij de overheid voor, dus waarom sla je de handen niet ineen en ontwikkel je zoiets samen. Daar is allerlei winst te behalen. Bovendien heeft iedereen het nu over AI, dus waarom ga je daar sowieso niet meer op samenwerken.’