Groene software

ICT kost energie. De webwinkel waar Sint en Santa iets bestellen voor onder de kerstboom of in de schoen is een samenstelsel van software applicaties die draaien op uw eigen computer en ver weg in een datacenter. Zowel uw desktop en de servers in het datacenter verbruiken elektriciteit. Omdat we steeds meer online doen – winkelen, werken, zoeken en ons vermaken – neemt het energieverbruik door ICT in rap tempo toe.

Ondanks de verslechterende economische situatie en vele efficiency-verbeterende maatregelen, gebruikte de ICT sector 6% meer energie in 2011 dan in 2010 (Bron: “Resultatenbrochure convenanten – Meerjarenafspraken energie-efficiëntie 2011”, AgentschapNL, november 2012). De ICT sector kent daarmee een onstuimige groei in energieverbruik.

Green IT
Green IT is een verzamelterm voor allerlei initiatieven om ICT duurzamer te maken of om ICT in te zetten voor algemene verduurzaming. Wat betreft het indammen van het elektriciteitsverbruik door computers is er in de laatste jaren grote voortgang geboekt. Door miniaturisering zijn computerchips zuiniger gemaakt, met name om batterijduur van laptops en smartphones te verlengen. Door slimmere koeltechnieken en warmteconversie zijn datacenters zuiniger gemaakt, met name om rekencapaciteit te kunnen laten groeien zonder het elektriciteitsnet te overvragen.
Maar ondanks dat datacenters en hardware componenten stukken zuiniger zijn geworden neemt het energieverbruik door ICT onverminderd toe. Het is dweilen met de kraan open, maar waar zit het lek?

Het lek
Het lek is de software. Hardware gebruikt energie, omdat software daarom vraagt. Maar ontwikkelaars maken software, meestal zonder zich te bekommeren over energieverbruik. Zij richten zich op het toevoegen van functionaliteit, het verbeteren van de gebruikerservaring, hogere betrouwbaarheid en performance. Daar wordt om gevraagd. Daar worden ze voor beloond. Dus dat doen ze.

De duurzaamheid van onze informatiemaatschappij vergt dat dit lek boven water komt. Daarom heeft AgentschapNL het Kennis Netwerk Green Software in het leven geroepen. Dit kennisnetwerk is een ontmoetingsplaats voor gebruikers, inkopers, ontwikkelaars en onderzoekers om ervaringen en ideeën uit te wisselen over het vergroenen van software en om deze om te zetten in concrete initiatieven. U bent bij deze uitgenodigd om ook een bijdrage te leveren — Rabobank, Vrije Universiteit, Centric, Capgemini, Hogeschool van Amsterdam, TNO, KPN, Green IT Amsterdam, gingen u al voor.

Inzichten
Uit de verschillende KNGS workshops en de daaruit voortvloeiende initiatieven zijn al een reeks interessante inzichten voort gekomen:

• Het besparingspotentieel is enorm. Niet enkele procenten, maar – afhankelijk van de situatie – tussen de 30% en 90%.
• Er zijn nauwelijks effectieve incentives om deze besparingen te verwezenlijken. Datacenters worden bijvoorbeeld beloond voor het bieden van meer rekenkracht, niet voor het verminderen van de behoefte aan rekenkracht.
• Er is gebrek aan kennis en richtlijnen om de oorzaken van energieverspilling te herkennen en te verhelpen. En er is onvoldoende communicatie tussen diegenen die de verspilling kunnen herkennen (beheerders) en diegenen die deze kunnen verhelpen (ontwikkelaars).
• Oplossing moeten op drie fronten gevonden worden: eindklant, ontwikkelaar, en beheerder.
• In Nederland kunnen we bijdragen door maatwerk-software groener te maken die gebouwd wordt door ons of in opdracht van ons.
• Standaard software die in het buitenland gemaakt wordt kunnen we zelf niet groener maken, maar we kunnen wel meetbare criteria ontwikkelen om de buitenlandse leveranciers voor groenere oplossingen te belonen.

Gegeven deze inzichten en het maatschappelijk belang ligt het voor de hand dat ook de overheid een verantwoordelijkheid heeft om de vergroening van software op gang te helpen.

Pilot
Logius – de regieorganisatie voor overheidsbrede ICT-oplossingen en gemeenschappelijke standaarden – heeft hierin het voortouw genomen. Logius is samen met haar leveranciers (KPN, Capgemini en Equinix), en twee onderzoekspartijen (Software Improvement Group en Mansytems) een pilot gestart waarin wordt gemeten hoe de softwarecode van twee Logius-producten van invloed is op het energieverbruik en hoe dit verbeterd kan worden. AgentschapNL speelt een coördinerende en stimulerende rol.

Voor de twee specifieke Logius-producten die in de pilot onder de loep genomen worden zullen de meetresultaten als nulmeting dienen voor toekomstige reductie van energieverbruik en -kosten. De bredere relevantie van de pilot is dat kennis en ervaring opgedaan worden over de manier waarop ketenpartners gezamenlijk tot verduurzaming kunnen komen. Door meting van energieverbruik en de invloed van software daarop. Doordat gebruikersorganisaties leveranciers uitdagen en belonen om software groener te maken. Doordat ontwikkelaars en beheerders informatie delen waardoor inefficiënties gevonden en gefixt kunnen worden.

Impact
De Logius-pilot wijst de weg naar vergroening van software. Mits op grote schaal toegepast – door overheid en bedrijf – kunnen belangrijke resultaten geboekt gaan worden:

• Substantieel lagere energierekeningen. Toch niet onbelangrijk in tijden van bezuiniging.
• Een lagere energiebehoefte. Het zou mooi zijn als we hier en daar een kolen- of kerncentrale kunnen uitzetten.
• Minder energieschaarste. Economische activiteit wijkt uit naar andere regio’s als in de energiebehoefte niet voldaan kan worden.
• Export van expertise. De kennis over groene software die wij vandaag in Nederland opbouwen kan in de toekomst een exportproduct van onze kenniseconomie worden.

Uiteraard is er nog veel te doen voordat we deze baten kunnen inboeken. Met enkele gerichte publiek-private samenwerkingen wordt nu een goede start gemaakt. Wie doet mee?