Open data zijn overal om ons heen en ieder van ons maakt er vrijwel dagelijks gebruik van. Mede dankzij Saskia Stuiveling.
Saskia Stuiveling, een van de pioniers van open data binnen de overheid, heeft als president van de Algemene Rekenkamer de toon gezet op dit onderwerp in bestuurlijk Nederland.
Open data zijn overal om ons heen. Zo gebruiken we buienradar om te zien of we een regenbui kunnen ontwijken, navigeren ons moeiteloos om de files heen en bestellen eten via een app online. We bekijken informatie over zorg en scholen en de uitgaven van overheden en zoeken onderwijl de handigste routes voor het openbaar vervoer. In al deze gevallen gebruiken we open data, vaak zonder dat we het in de gaten hebben. Om het innovatief gebruik van open data zichtbaar te maken en te belonen, is de Stuiveling Open Data Award (SODA) in het leven geroepen, dit jaar voor de 5de maal. Een jubileumeditie!
De kwaliteit van de informatie is sindsdien enkel toegenomen, want als data openbaar beschikbaar wordt gesteld zijn meer analyses, en dus ook meer informatie mogelijk. Sturingsinformatie die echt vanuit 360 graden getoetst kan worden voordat er beleid op wordt toegepast. Wie zou dat immers niet willen? Bovendien kan elke burger, organisatie of andere belanghebbende, zoals journalisten bijvoorbeeld, zelf toetsen wat het gevolg is van beleid en of dat in lijn is met de doelstellingen. De vraag is waarom sommige overheden nog steeds heel krampachtig zijn op het moment of zij data beschikbaar stellen aan het publiek. Het verbetert je beleid en zorgt ervoor dat je vaak nog kunt bijsturen voor het een serieus (politiek) probleem gaat vormen. Bovendien is het vaak gratis advies wat je tot je kunt nemen.
Ditzelfde geldt voor open source software. Een gemeente of instantie laat software ontwikkelen en je hebt doorlopend een due dilligence op de applicatie. Het risico van ernstig lekken of fouten in de software neemt daarmee aantoonbaar drastisch af. Waarbij valt op te merken, dat hoe hoger de impact van de software op burgers hoe meer er mensen geïnteresseerd zijn om mee te kijken. Het is achterhaald om te denken dat het niet meekijken geen kwaliteit verhogend werking heeft.
Welke multinational looft bijvoorbeeld geen bonussen uit voor het melden van fouten in software, al dan niet via bug bounty platforms? Welk stuk open source software die nodig is voor de werking van het netwerk, waardoor delen van datzelfde netwerk platgelegd zijn? Er wordt constant verder ontwikkeld en verder herhaald op hetgeen dat al bestaat zonder dat wij, normale gebruikers, daar vaak weet van hebben of dat ‘het internet’, of je eigen vertrouwde netwerk een tijdje offline gaat. Dat hebben wij vooral, nadrukkelijk, te danken aan de vele mensen die meekijken, adviseren en participeren voor een beter internet, gebouwd op open standaarden.
Waarom, met het oog op open data en open source, zou dat overal werken: zoals bijvoorbeeld bij keiharde commerciële organisaties, veiligheidsdiensten en het internet. maar niet voor bijvoorbeeld de gemeente Woerden of de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)? Is het werkelijk waar dat overheden en overheidsinstanties daar zo speciaal in zijn dat het daar niet werkt? Of is er iets anders aan de hand? Ik denk vooral het laatste en dat is geen technisch of cybersecurityprobleem maar een bestuurlijke.
Terug naar SODA, de prijs die is vernoemd naar Saskia Stuiveling (1945 – 2017). Saskia was tot medio 2015 president van de Algemene Rekenkamer. Ze kreeg deze award van het kabinet bij haar afscheid, als waardering voor haar jarenlange inzet en omdat zij uitgesproken voorstander en warm pleitbezorgster was van open data en het belangrijk vond dat wie dat wil, zelf met overheidsdata aan de slag kan gaan. Op haar uitvaart noemde premier Rutte haar ‘de Haagse profeet van de digitalisering’ omdat ze had gehamerd op de veranderende (informatie)samenleving. Kunnen we erop vertrouwen we de komende vijf jaar ervoor gaan zorgen dat al deze mooie woorden omgezet gaan worden in daden, of zoals Saskia Stuiveling dat zelf zo mooi verwoordde: ‘Vertrouwen krijg je niet vanzelf, het is niet te koop, je krijgt het niet cadeau en je kunt het nergens lenen, maar je kunt het wel verdienen!’.
Astrid Oosenbrug is bestuurslid van het Dutch Institute for Vulnerability Disclosure, bestuursvoorzitter van stichting Open Source & Overheid, voormalig lid van de Tweede Kamer en werkte eerder bij een aantal organisaties en bedrijven als systeembeheerder
SODA2020
Gebruik jij open data van de Nederlandse overheid voor een website, app of andere toepassing? En wil je kans maken op 20.000 euro? Doe dan uiterlijk 5 oktober 2020 jouw inzending voor SODA2020! Óf nomineer een toepassing.
