Wat van waarde is, moeten we niet voor lief nemen. Nederland heeft een sterke digitale infrastructuur, maar onze positie als koploper kalft af. In beleid wordt ingezet op het verstevigen van digitale soevereiniteit, maar in de praktijk wordt daarbij voorbijgegaan aan het belang van de markt. Het is daarom tijd voor een herwaardering van het bedrijfsleven, en een herijking van de rol van de overheid.
Eind vorig jaar waarschuwde Europa al dat Nederland stagneert in de digitale transformatie. Die stagnatie is onder meer te wijten aan teruglopende investeringen en een gebrek aan erkenning voor de rol die het bedrijfsleven heeft bij het realiseren van onze digitale ambities. Zo wil Nederland digitaal soeverein zijn, maar we zijn steeds vaker aangewezen op buitenlandse partijen. Terwijl SIDN recent nog veel kritiek kreeg voor het plan om een deel van de ICT naar Amazon te verhuizen, blijkt nu dat veel overheidsorganisaties hun maildiensten ook al lang uitbesteden aan Amerikaanse bedrijven. Dat er blijkbaar onvoldoende Nederlandse of Europese alternatieven zijn, is echter deels het resultaat van het eigen beleid.
Hetzelfde geldt voor de AI-wedloop die nu gaande is. Er wordt met argusogen gekeken naar partijen als OpenAI, maar we zijn voor een groot deel afhankelijk van dit soort partijen. Het initiatief om met een eigen Nederlandse variant op ChatGPT te komen lijkt mooi, maar is nauwelijks realistisch. De snelheid van ontwikkelingen zoals generatieve AI en de samensmelting daarvan met de maatschappij en economie vereist een snel en passend antwoord. Dit antwoord moet niet alleen gezocht worden in verdere regulering, maar vooral in het stimuleren en faciliteren van bedrijven en startups die kunnen concurreren en een Nederlands alternatief bieden binnen onze eigen digitale infrastructuur.
Technologie van eigen bodem en een innovatieve digitale economie vereist dus publieke en private investeringen. Dat betekent ook dat we onze eigen techbedrijven en startups moeten koesteren en dat er – zoals recent door demissionair minister van Economische Zaken Micky Adriaansens bepleit – een einde moet komen aan het negatieve sentiment rondom bedrijven. Het is ook niet voor niets dat de CEO’s van negen Nederlandse techbedrijven afgelopen maand in een open brief een oproep doen aan de politiek om meer samen op te trekken.
Nederland moet de waarschuwing van Europa dan ook serieus nemen en navolging geven aan de stappen die de EU zet. In deze tijd van digitalisering en geopolitieke spanningen is het nu meer dan ooit tijd om ook met daden in te zetten op soevereiniteit. Dat betekent de kloof tussen publiek en privaat dichten en een nieuwe vorm van industriepolitiek om onze digitale infrastructuur en economie bij de wereldwijde top te houden.
