Vaccin inentingsverklaring

Is een inentingsverklaring een aanvaard toegangsbewijs voor maatschappelijke activiteit?

Het nieuwe hoofdstuk in de strijd tegen covid-19 is begonnen, de vaccinatie. En het overgeorganiseerde Nederland is laatste in Europa. Nederland is zo goed georganiseerd dat besluitvorming strandt door de gesegmenteerde organisatie. Wie bepaalt het beleid: de minister, de veiligheidsregio, de laboratoria, het RIVM, OMT of de GGD? Welke groep het eerst: ouderen of toch maar beginnen bij het zorgpersoneel? Naast keuzeproblemen, welke categorie van de bevolking voorrang bij vaccinatie krijgt, zullen er ook sociale en grondwettelijke problemen de kop opsteken. We zijn er al aan gewend dat door anti-corona regelgeving onze grondrechten ongelijkwaardig worden ingeperkt: geen vrijheid van demonstratie, geen familie bijeenkomsten of vrije vereniging en vergadering behalve als het godsdienstige manifestaties betreft. In dat laatste geval mogen de deelnemers elkaar ongemaskerd en zingend besmetten. De beperkingen die door de overheid, eveneens grondwettelijk geschraagd, ter bescherming van de volksgezondheid mogen worden opgelegd hebben blijkbaar niet altijd dezelfde doelstellingen.

Ook de inentingen met het vaccin dat corona een halt zal moeten toeroepen is een inbreuk op de lichamelijke integriteit en vereist toestemming van de betrokkene en een wettelijke grondslag. Een vaccin is een verzwakte, kunstmatige vorm van besmetting die de aanmaak van antistoffen op gang brengt indien men wordt besmet. Op het ogenblik wordt geschat dat zo’n 70 procent van de Nederlanders zich zal laten vaccineren, 30 procent dus niet. Van overheidswege wordt deze groep van non-vacsers als negatief, bijna asociaal afgeschilderd. De tegenstand is niet alleen te verklaren door wantrouwen in de werking van het vaccin, religieuze overwegingen, mogelijke bijverschijnselen of een asociale opstelling van de bevolking. Er zijn inmiddels miljoenen mensen die al corona hebben gehad en voor het merendeel die antistoffen al hebben ontwikkeld op natuurlijke wijze en voor wie vaccinatie dus geen enkele toegevoegde waarde heeft. Er is verzuimd die genezen personen (met toestemming) te registreren. Daarnaast is er een grote groep mensen die in het voorjaar – en ook bij de laatste golf – door het gebrek aan testcapaciteit niet op corona is getest maar, gezien de verschijnselen, wel corona heeft gehad. Deze groep is al helemaal niet terug te vinden. Het zou daarom verstandig zijn op antistoffen te testen, dit is immers het te bereiken doel van vaccinatie. Om al deze mensen maar als verlegenheidsoplossing te willen vaccineren is verspilling van vaccins en bovendien in strijd met het grondrecht van lichamelijke integriteit.

Het beleid is er op gericht om de mensen die potentieel besmettingsgevaarlijk zijn te isoleren. Voor toegang tot buitenlandse reizen wordt vaak een negatieve testverklaring geëist. Geen waterdichte maar een logische en aanvaardbare maatregel. Maar ook een vaccinatieverklaring zou hier in kunnen voorzien. De vraag is of zo’n verklaring vereist zou kunnen worden voor meer algemene toegang tot allerlei maatschappelijke, culturele en commerciële omgevingen als overheidsinstellingen, theaters en winkels; waarbij niet gevaccineerde personen worden uitgesloten. In principe mogen private partijen zelf bepalen welke toegangseisen worden gesteld zolang dit niet in strijd is met de wet.
Kunnen wij een tweedeling in de maatschappij aanvaarden tussen mensen die een bewijs van inenting hebben en mensen die niet gevaccineerd zijn tegen covid-19? Is dit een vorm van discriminatie die is te rechtvaardigen in het kader van de volksgezondheid en daarmee niet in strijd met het discriminatieverbod, neergelegd in artikel 1 van de Grondwet? Als een vaccinatieverklaring noodzakelijk wordt voor toegang tot bioscopen, winkels, concerten en buitenlandse reizen – en degenen die de verklaring niet bezitten hiervan worden uitgesloten – is sprake van een gevaarlijk precedent.

Wie zou zo’n verklaring moeten uitgeven? De GGD en huisartsen? En welke vorm moet die verklaring hebben? Kan die op beveiligde wijze worden gekoppeld aan de digitale identificatie? Hoe dan ook, als er sprake zou zijn van een verklaring vraagt dit om een andere benadering dan de simplistische verklaring van een papieren en makkelijk te vervalsen inentingsbewijs om weer “normale” toegang tot de samenleving in al zijn aspecten te verkrijgen. Een voor de hand liggende eis van horeca en evenementen organisaties voor zo’n vaccinatiebewijs mag door de overheid niet zonder meer worden aanvaard. Een zorgvuldig en meer wel overdacht toegangsbeleid voor risicoloze personen tot publieke en besloten ruimten en activiteiten is vereist in de terugkeer naar een “normaal” toegankelijke samenleving. Daarbij moet worden afgezien van de stap domweg een tweedeling tussen een gevaccineerd en een ongevaccineerd deel van de samenleving te creëren. Het is waarschijnlijk dat de overheid dit probleem met graagte aan zich zal laten voorbijgaan. Een zorgvuldig beleid waarbij op basis van weer een nieuwe aanpassing van de corona noodwet zowel voor registratie van gevaccineerden als voor de uitwisseling van die gevoelige gegevens tussen gezondheidsinstellingen en relevante derden een basis wordt gecreëerd acht ik uiterst onwaarschijnlijk.

Bij een vaccinatiegraad van 60 procent bij vrijwillige vaccinatie is de kans op verdere uitbreiding van de pandemie uiterst klein gezien het voorgaande en wordt een scheiding van de samenleving tussen gevaccineerden en ongevaccineerden volstrekt overbodig en niet aanvaardbaar. Het is daarbij uitermate belangrijk dat een geharmoniseerd Europees standpunt over deze problematiek zal worden bereikt zodat niet elk land zijn eigen regels stelt. Schengen zal weer moeten worden toegepast zoals het is bedoeld. Maar dat zal wel “wishful thinking” blijken te zijn.