Is de overheid toe aan een bril?

Ton Annink, SG van SZW, probeert Google Glass tijdens het iBestuur Congres 2014

Google houdt het lang spannend. De bril is officieel nog een bètaversie en zal dat nog wel even blijven. De noviteit was tot voor kort voorbehouden aan mensen die ‘een persoonlijke invite’ van Google hadden gekregen en de eerste exemplaren zijn vanaf kerstmis maar mondjesmaat naar Europa gekomen. Inmiddels worden er in Nederland enkele tientallen per week ingevoerd, schat Chris Bannink. Hij is thoughtleader mobile & invention bij CGI (voorheen Logica). “Ik verwacht dat de aanvoer deze zomer doorbreekt met honderden of misschien wel duizenden per week”, aldus Bannink, die de bril op de iBestuur-dag in januari demonstreerde. De congresgangers dromden om hem samen om de bril heel even op hun neus te mogen zetten.

Bovenhoek

Voor wie er nog geen heeft mogen uitproberen: de charme ervan bestaat uit twee zaken. Ten eerste projecteert de bril een opgeroepen beeld, of het nu om een foto, een zoekopdracht of een mailtje gaat, via een prisma direct op het netvlies. Je kunt de wereld om je heen gewoon zien, maar in de rechterbovenhoek verschijnt het opgeroepen virtuele beeld. Je kunt het gemakkelijk negeren door er niet op te focussen. Het tweede aspect dat de bril aantrekkelijk maakt is de handsfree bediening. Je stuurt het geval aan met hoofdknikjes, knipoogjes en je stem. En, oké, er zit ook nog een mini-touchpad in de rechterpoot.

Surveillance

CGI neemt vast een voorschot op de markt die zal ontstaan voor Glass-toepassingen en is een tournee begonnen langs alle mogelijke overheidsinstanties die nieuwsgierig zijn naar het apparaatje. De directe beschikbaarheid van elke denkbare informatie in je ooghoek opent vooral perspectieven voor ‘surveillanten’. Bannink: “Bij de overheid zijn dat vooral ambtenaren met een toezichthoudende taak: agenten, milieu-inspecteurs, brandweerfunctionarissen, parkeerwachten. Maar ook ambtenaren die een meer servicegerichte functie vervullen.”
Het is anderzijds denkbaar dat de overheid applicaties ontwikkelt voor burgers die de Google Glass dragen. Zij zouden bijvoorbeeld supersnel melding kunnen doen van iets dat ze niet zint in de openbare ruimte. Het gaat dan met andere woorden om Burgernet-achtige zaken.

Grenzen

Bannink en zijn team krijgen op hun rondgang niet alleen maar vragen over de mogelijkheden, maar ook over de onmogelijkheden: de grenzen van het gebruik. “Het gaat dan om vragen als: in hoeverre moet de overheid een faciliterende rol spelen? Is er beleid nodig om het gebruik juist in te perken? Vanuit het oogpunt van privacy en verkeersveiligheid zullen er toch grenzen moeten worden getrokken”, aldus Bannink. In thuisland de VS is nog geen beleid gevormd. Er was wel een rechtszaak in Californië om een boete voor het achter het stuur dragen van de bril. Bewijzen dat de bril ‘aanstond’ bleek lastig.
De thoughtleader is tot nu toe vooral opgevallen dat nog niet is uitgemaakt wie er nu eigenlijk gaat over de bril. “Sommige instanties nemen een afwachtende houding aan, andere durven vooruit te lopen op de rol die de bril kan gaan spelen. Laat ik het zo zeggen: er is meer dan één partij die denkt de regie te hebben. Van een onderlinge afstemming is nog geen sprake.”

Ommetje

“De eerste reflex van de overheid is regelgeving produceren, om evidente wantoestanden uit te sluiten, maar ik hoop dat dankzij dit soort vernieuwingen ook meer aandacht komt voor technologisch burgerschap”, zegt prof. dr. Peter-Paul Verbeek. Hij is hoogleraar Filosofie van Mens en Techniek aan de TU Twente en gaat in het kader van een NWO-studie naar de rol van techniek in de samenleving onderzoek doen naar ‘nieuwe vormen van de openbare ruimte’ onder invloed van de Glass. “De technologie grijpt heel diep in het leven van normale mensen en vergt ook veel van ze. Ze moeten een zekere mate van technologische geletterdheid verwerven: inzicht in de rol van technologie en weerbaarheid ten opzichte daarvan.”

De bril zal volgens Verbeek de sociale ruimte gaan veranderen. “Zeker als er een functie als gezichtsherkenning op draait. Google heeft het downloaden daarvan op de bril naar eigen zeggen geblokkeerd, maar hackers hebben dat al kunnen omzeilen. Weinig mensen staan erbij stil, maar al dat vrolijke taggen op Facebook bezorgt Google een immense database voor gezichtsherkenning.” Dit soort functies zal niet alleen de sociale interactie veranderen, maar ook de openbare ruimte, denkt de hoogleraar. “Een IND-beambte hoeft maar een ommetje in de Bijlmer te maken om illegalen te spotten. Als de openbare ruimte krioelt van de wandelende cameraatjes, wat betekent dat voor de beleving van vrijheid en privacy? Misschien worden mensen bewuster van de reikwijdte van sociale media en gaan ze minder informatie delen.”

Verbeek ziet ook genoeg mooie dingen in het verschiet: zo zou je leersituaties op je werk die je lastig vindt, kunnen opnemen en delen met je collega’s, coach of docent. Overigens is het allerminst zeker dat de bril een succes wordt: “Het zou best kunnen dat Google wordt afgetroefd door Apple met de smartwatch waaraan dat bedrijf werkt.”