De bedenkelijke schijnprecisie van de huidige aanbestedingspraktijk van punten, cijfers en wiskunde leidt enkel tot gedrag dat fnuikend is voor de eerlijkheid.
Het is en blijft een triest gedoe: ICT-aanbestedingen. Hele groepen professionals worden ermee van de straat en uit de kroeg gehouden en op zich is dat misschien nog wel een goede zaak. Maar voor het overige stemt de praktijk van aanbestedingen van ICT tot weinig vrolijkheid.
Ik snap er werkelijk geen snars van dat de aanschaf van ICT bottom-line gereduceerd wordt tot een kwestie van rekenkundige formules en het tellen van punten. En dat is wél wat er gebeurt bij heel veel aanbestedingen. De marktpartij die door een net iets slimmere inschrijving de meeste punten weet te scoren, wint doorgaans de opdracht. Zelfs al is het verschil met de inschrijving van de concurrent verwaarloosbaar klein.
En dat is toch een gekke gedachte? Op de middelbare school werd mij door juffrouw Rosenbrand, mijn lerares wiskunde, al voorgehouden: “Pas op je tellen!” Het gebruik van getalsmatige formules en puntentellingen biedt, zo leerde zij mij, doorgaans beperkte zekerheid of ze creëren niet veel meer dan een schijnrealiteit. Bij ICT-aanbestedingen is dat vaak niet veel anders. De partij met de beste punten is voor u als aanbesteder echt niet altijd de beste partij. Whatever that may be…, overigens. De aanbesteder die gelooft in zijn wereld van punten, cijfers en wiskunde leeft in een wereld van illusie.
Vertrouwen is idealiter het basisparadigma van iedere gezonde zakelijke verhouding. En dat bevorder je niet met een aanbestedingspraktijk die gedomineerd wordt door rekenkundige exercities, formules in Excel, vermenigvuldigingstabellen, paarsgewijze vergelijking, wiskundige modellen en wat dies meer zij. Aanbestedingsstukken bevatten soms cijfermatige spelregels die met een bedenkelijke schijnprecisie de verschillen tussen de inschrijvers boven tafel proberen te krijgen. Bovendien: een dergelijke praktijk lokt in de markt gedrag uit dat fnuikend is voor de eerlijkheid. Een inschrijver wordt immers niet aangezet om te beschrijven wat hij écht is, wat hij écht doet en wat hij écht kan, maar om te beschrijven wat hij pretendeert te zijn. Het is dan nog maar de vraag of je als aanbesteder kunt geloven dat de leverancier levert wat je van hem verwacht. Bij de aanschaf van de Fyra is men wat dat betreft, naar het lijkt, van een koude kermis thuisgekomen.
Aanbestedingen cultiveren rekenkundige kletskoek en bevorderen strategische (prijs) inschrijvingen. Dat is een slechte zaak. Want – en dat weet ik zeker – in de markt opereert een groot aantal ICT-bedrijven dat wél gaat voor vertrouwen, professionaliteit, integriteit en kwaliteit. Die bedrijven hebben doorgaans weinig op met de wiskunde van de overheid. Juffrouw Rosenbrand ben ik veertig jaar terug uit het oog verloren, maar haar wijsheid zou in kringen van aanbesteders wellicht nog veel goeds kunnen doen.
