De wettenpocket bundelt in één mobiele applicatie voor tablets alle relevante regelgeving en aanvullende informatie op een specifiek rechtsgebied of onderwerp. De nieuwste versie verschijnt deze zomer. Onno Muchall van UBR|KOOP legt uit hoe zijn organisatie deze gereedschapskist voor de juridisch medewerker bedacht en bouwde.
Beeld: Dreamstime
Ooit was Onno Muchall gemeentejurist en hij kan zich nog heel goed herinneren hoe hij tijdens werk en studie met zware boeken sjouwde. Nu is hij algemeen manager KOOP, CIO Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk (UBR) en trotse vader van de wettenpocket. Dit is een applicatie voor tablets (iOS, Android, Windows) waarmee de juridisch medewerker de hele Nederlandse wetgeving in de hand houdt. In 2011 kwam de iPad op de markt en Muchall zag het meteen voor zich: “Hoe geweldig zou het zijn als we alle wetteksten vanaf een tablet konden benaderen?”
Alle centrale (sinds 1995) en decentrale wetteksten (sinds 2011) stonden al op wetten.nl en met een technische conversie konden ze vertaald worden naar digitale documenten (ePubs) voor iPad. De eerste versie van de app WettenNL werd massaal gedownload uit de appstores. “We hebben maanden boven de bijbel gestaan in de App Store”, zegt Muchall. “Sindsdien hebben we niet stilgezeten. Deze zomer verschijnt de nieuwste versie en die kan veel meer dan enkel alle wetten tonen.”
Wetgeving is namelijk ontzettend nuttig om binnen handbereik te hebben, maar ze is niet de enige informatiebron voor juristen. Naast wetteksten zijn ook uitvoeringsregels, jurisprudentie en parlementaire geschiedenis nodig waarin staat beschreven hoe de wetteksten moeten worden geduid. In 2011 stonden al die verschillende collecties separaat op internet. Ze waren via aparte zoekmachines beschikbaar. Het was voor een jurist een hele toer om alle informatie in de verschillende zoekmachines te vinden. De content werd geïntegreerd door de inzet van een zoekmachine over die meerdere bronnen heen, maar die zocht letterlijk op tekst. Woorden als ‘wet’ en ‘burger’ leverden heel veel bijvangst op en dus moest er een ander zoekparadigma komen.
Miljoenen identifiers
Het team van wetten.nl ging daarvoor terug naar de basis. “Waar het om gaat in dit vak is dat juristen altijd werken op basis van een bepaalde versie van een (deel van een) bepaalde wet in een bepaald moment in de tijd. Dat is wat in de teksten gevonden moest kunnen worden”, legt Muchall uit. Allereerst werd een identifiersystematiek opgezet. De dertigduizend wetten kregen ieder tot op onderdeelniveau een unieke marker en een permanente link. Het werden er 35 miljoen in totaal. Vervolgens moest bij publiceren van bijvoorbeeld jurisprudentie rekening gehouden worden met die expliciete verwijzingen naar wet- en regelgeving. Zo konden relaties worden vastgesteld tussen bronnen onderling. “Want wanneer een uitvoeringsregel en een jurisprudentie beide verwijzen naar dezelfde wet, dan is er in principe een relatie tussen die twee. Ook al kennen de twee bronnen elkaar niet. Alles wat je vindt hoort dus per definitie bij elkaar”, aldus Muchall. “Dit heet Linked Data en in de database van Linked Data zitten inmiddels een paar miljard van deze verbanden. Maar we waren er nog niet.
Wat te doen bij bronnen uit het verleden of met auteurs die vergeten de juiste markers toe te voegen? Collega Marc van Opijnen heeft toen omgedacht. Hij vroeg waarom een jurist wel kan herkennen welke wet bij een tekst hoort en een computer niet. ‘Laten wij een computer datzelfde leren.’ En dat kan, want juristen zijn misschien eigenwijs, ze zijn wel consequent eigenwijs. En consequent zijn is belangrijk om een computer te leren leren.”
Met behulp van een taxonomie en een grote hoeveelheid logische regels begon Van Opijnen de computer te leren welke teksten bij elkaar hoorden op basis van de verwijzing naar de unieke identifiers. Met zijn algoritmes leerde de computer zoeken op woordbetekenis en de juiste links aanmaken. Op de website rechtspraak.nl staan nu naast de platte uitspraken ook de uitspraken verrijkt met verwijzingen naar wetten.nl. Dat zijn koppelingen naar Linked Data die de computer maakt met gebruik van Link Extractor van KOOP.
In 2014 kreeg de wettenapp met ePubs een make-over en ontstond de wettenpocket. Deze bundelingen van wet- en regelgeving worden automatisch gegenereerd of samengesteld door een auteur. De Belastingdienst maakte bijvoorbeeld een wettenpocket voor de douane. Superspecialisten kunnen hun eigen wettenpocket samenstellen voor specifieke werkgebied. De nieuwste versie van de app koppelt de wettenpockets aan Linked Data. De voorheen statische documenten van de bibliotheek zijn nu gekoppelde teksten. Wie zoekt, komt al snel bij specifieke regelgeving terecht en kan vanaf daar doorklikken naar relevante andere bronnen. Muchall is tevreden. “We hebben een complete gereedschapskist gemaakt voor de juridisch medewerker. Actueel en gratis. En het bespaart de overheid de aanschaf van meters papieren juridische bronnen.”
Linked Data
Linked Data maakt de samenhang tussen verschillende (open) databronnen zichtbaar. De samenhang maakt het makkelijk om relevante informatie te vinden en geeft toegevoegde waarde aan individuele databronnen door betekenisvolle relaties zichtbaar en klikbaar te maken. Algemene informatie over Linked Data:
Dit verhaal is te vinden in iBestuur magazine 27. Download hier
