Kan de Nederlandse overheid online informatie wissen zoals in de VS?
Een belangrijk verschil met de Verenigde Staten is het Nederlandse systeem van checks and balances. Door onder meer wetgeving en diverse controlemechanismen is de situatie in Nederland echter anders gegereld, zo vertelt Jeurgens. Een van de belangrijkste waarborgen tegen willekeurige verwijdering van overheidsinformatie in Nederland is de Archiefwet, zo legt hij uit. ‘In principe wordt in Nederland alles wat vanuit de overheid op openbare websites gepubliceerd wordt ook gelijk gearchiveerd. Daar bestaan allerlei richtlijnen voor.’
Politieke beïnvloeding
‘In Nederland kan niet zomaar een bewindspersoon of premier met een decreet informatie laten verwijderen’, aldus Jeurgens. Ons land is wat betreft overheidsarchivering minder kwetsbaar voor politieke beïnvloeding, stelt hij. De Archiefwet verplicht namelijk overheidsorganen om informatie die zij creëren te bewaren, dan wel te vernietigen volgens vastgestelde selectielijsten. Deze lijsten worden opgesteld in overleg met archivarissen en onafhankelijke deskundigen en zijn bindend.
‘Daarnaast biedt de Wet open overheid (Woo) burgers de mogelijkheid om toegang te vragen tot overheidsinformatie, zolang deze nog beschikbaar is bij de verantwoordelijke instantie’, aldus Jeurgens. De Nederlandse overheid kent daarnaast ook een register van overheidswebsites waarin alle online domeinen worden bijgehouden.
Particuliere archieven
Jeurgens vraagt zich bovendien af of door de Amerikaanse overheid ‘verwijderde’ informatie wel écht weg is. ‘Alles wat in het verleden allemaal op Amerikaanse overheidswebsites gepubliceerd is, kan niet zomaar weg zijn omdat er diverse particuliere initiatieven zijn voor internetarchivering waaronder Internet Archive. Dit online archief heeft servers in onder meer Canada staan, waar de Amerikaanse regering niet zomaar bij kan.
Wat kunnen burgers doen als zij merken dat ook de Nederlandse overheid informatie van internet verwijderd? Jeurgens: ‘Als overheidsinformatie onrechtmatig wordt verwijderd en ook daadwerkelijk vernietigd wordt, dan is dat in strijd met de archiefwetgeving. In zo’n geval kun je als burger naar de rechter stappen en die zal bepalen of de informatie er nog wel of niet had moeten zijn volgens de Archiefwet.
Toch kunnen er situaties ontstaan waarin informatie offline wordt gehaald. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren om privacyredenen, zoals bij politiewebsites waar opsporingsfoto’s van verdachten worden verwijderd nadat een verdachte is aangehouden. Of bepaalde gegevens na verloop van tijd vernietigd dan wel bewaard blijven wordt bepaald via de selectielijsten of specifieke wetgeving.
Lees meer:
Hersenkrakers over de informatiehuishouding
Rijksbrede campagne stimuleert open overheid
Aandacht voor open overheid en informatievoorziening in nieuwe ambtseed
