Kan Europa overleven zonder eigen Big Tech?
Wil Europa economisch overleven in de digitale samenleving, dan zal Europa móéten gaan beschikken over eigen grote internationale Big Tech-bedrijven en een Europees ecosysteem. Het vereenvoudigen van de vele regels en fiscale belemmeringen in Europa en een dynamische Europese kapitaalmarkt zijn urgente stappen voor het behoud en upscaling van veelbelovende ondernemingen in Europa. Parallel daaraan moet een actief overheidsbeleid zijn gericht op aanbesteding van services aan Europese bedrijven in plaats van aan Amerikaanse. Veiligheid en digitale soevereiniteit zijn cruciaal, stelt een informele groep van (oud) IT-professionals die zich “Taskforce Sovereign Digital Europe” noemt.
Het is overduidelijk dat Europa ver achterloopt op de grootmachten de VS en China op het gebied van IT en daarmee samenhangende diensten en ontwikkelingen. En dat in een wereld die steeds meer gedomineerd wordt door digitalisering. Dit is al jaren ruimschoots bekend. De EU antwoordt tot dusver op deze tsunami voornamelijk met defensieve regelgeving om de gevaren van snelle IT-ontwikkelingen voor burgers en bedrijven te beperken, zoals de GDPR, DSA, DMA en AI-Act. Gedreven door het rapport-Draghi, verschuift pas sinds kort de focus terecht naar bitter noodzakelijke innovatie op IT-gebied en naar het ontwikkelen van onafhankelijke Europese IT- bedrijven.
Eurostack
Geheel in die lijn is daarom in Europa het initiatief genomen tot de ontwikkeling van een zogenaamde EuroStack. Met IT-stack wordt bedoeld alle lagen van IT- producten en services, te beginnen met de grondstoffen, via de hardware, operating systemen, tot de bovenste lagen van software, apps, e.d. Zowel China als de VS, alsook Big Tech-bedrijven proberen in alle genoemde lagen, die van belang zijn voor nieuwe IT producten en services, de markten te beheersen. Met hetzelfde oogmerk probeert men grondstoffen te monopoliseren, zoals China via reeksen contracten over zeldzame aardmetalen in Afrika, terwijl Trump via machtspolitiek greep tracht te krijgen op soortgelijke metaalsoorten in Oekraïne. Het is dus de hoogste tijd, dat Europa zich met het oog op eigen onafhankelijkheid de lagen van de IT stack serieus gaat aanpakken en nagaat hoe het zijn greep daarop voldoende kan zeker stellen. Het initiatief voor de zogenaamde EuroStack valt vanuit dat oogpunt alleen maar toe te juichen.
Big Tech domineert
Maar is dit genoeg? De Amerikaanse Big Tech-bedrijven hebben in aanvulling op de activiteiten van hun overheid, zelf allemaal wereldwijd contracten voor alle lagen van de IT-stack. die in hun domein nodig is. In feite beheersen zij, meer dan hun overheden, de totale keten van lagen van de IT-stack voor verdere ontwikkeling van hun producten en diensten. En bij iedere nieuwe ontwikkeling volgen weer nieuwe contracten met andere landen en andere leveranciers. De globalisering is dus zeker niet tanende, maar breidt zich gestaag verder uit en verknoopt de wereld steeds meer in miljoenen contracten tussen bedrijven en overheden. Maar, pas op, alles in het kader van een zero-sum game ten gunste van de Amerikanen.
Big Tech is bron van ontwikkeling
Het probleem voor Europa is dat het niet beschikt over breed gewortelde Big Tech-bedrijven, zoals in de VS en deels in China. Deze bedrijven zijn immers de bron van cruciale innovatie, van waaruit talloze economische en maatschappelijke vernieuwingen voortkomen, zij zijn bovendien de dirigent van hun eigen IT-stacks. Het is dus noodzaak, dat Europa een EuroStack ontwikkeld met ondersteuning door de Europese Commissie, maar het is zeer de vraag of dat voldoende is om de innovatie, en de daarmee samenhangende producten en services op IT-gebied, van de grond te krijgen.
Cloud Services
Neem het voorbeeld van cloud services. Vrijwel alle bedrijven, overheden, en burgers in Europa maken gebruik van Amerikaanse cloud services. Het is één van de redenen van de groei en bloei van Amerikaanse Big Tech-bedrijven. De services zijn wellicht goed, redelijk betrouwbaar en functioneel rijk. Dus waarom niet gegund aan deze bedrijven? Maar het is natuurlijk wel zo dat Europa daardoor een kansen mist. Allereerst brengt Europa voor miljarden aan omzet naar Big Tech-bedrijven. Omzet die dus gemist wordt in Europa. Kennis die we niet zelf opbouwen. Banen die niet in Europa terecht komen. Met de nieuwe politieke wind in de VS begint het plaatsen van onze data in de VS of op servers van Amerikaanse bedrijven inmiddels ook een veiligheids- en business continuity-risico te worden. De VS heeft hiermee de mogelijkheid om onze data in handen krijgen, en bovendien doen Amerikaanse Big Tech-bedrijven er alles aan om de Europese regelgeving te verzachten, omdat het hun slagkracht zou beperken. Tenslotte boet Europa door al zijn IT te outsourcen aan de VS ook ernstig aan innovatiekracht in. Waarom anderen het werk laten doen? We kunnen uitstekend zulke services zelf verzorgen, middels eigen grote IT-bedrijven waarmee onafhankelijk afspraken gemaakt kunnen worden over regulering, veiligheidsrisico’s, innovatie e.d..
IT bedrijven zijn digitale nutsbedrijven
Nu de wereld steeds verder digitaliseert creëren de grote IT-bedrijven hun eigen ecosysteem, platforms die steeds belangrijker zijn voor het functioneren van de samenleving en zijn feitelijk digitale nutsbedrijven. Geen mens noch bedrijf noch overheid kan nog zonder goede IT systemen. Europa dreigt zonder krachtige eigen IT bedrijven verder achterop te raken ten opzichte van de VS en China, loopt steeds grotere veiligheidsrisico’s en zal door gemis aan eigen grote IT-bedrijven uiteindelijk economisch en veiligheidstechnisch vastlopen. Het gaat hierbij dus om een strategische prioriteit van de eerste orde. Europa heeft radicale maatregelen genomen om van van Russische olie en gas af te komen. De afhankelijkheid van met name Amerikaanse (en tot op zekere hoogte, Chinese) IT-systemen en cloud services is minstens zo gevaarlijk.
Europese Big Tech
Europa zal derhalve aan de slag moeten om eigen IT-bedrijven van aanzienlijke omvang te krijgen en mag zich er niet bij neerleggen dat deze slag verloren zou zijn. Er is nog steeds voldoende kennis aanwezig op IT-gebied. Op universiteiten wordt goed onderzoek gedaan. Er zijn fraaie ontwikkelingen in photonica, quantumcomputing, AI e.d. Maar telkens weer trekken jonge IT- bedrijven naar de VS zodra de fase van volwassenwording is bereikt. Van alle kanten horen we, dat risicokapitaal in Amerika voor doorgroei geen enkel probleem is. Wat Europa ook belemmert is dat bedrijven “gevangen” worden door regels en fiscale structuren van lidstaten. Het uitbotten van een nationaal bedrijf tot Europees Big Tech-bedrijf is veel te moeizaam en ook een reden dat tal van opstartende IT-bedrijven Europa verruilen voor de VS.
Lees ook:
