Kennis in het huis van de overheid binnenhalen wordt een cruciale opdracht voor de nieuwe bewindspersoon die eerstverantwoordelijk is voor de digitale overheid.
Het is bijzonder hoe in rap tempo vanuit de overheid de roep om zelf kennis in huis te hebben wordt omarmd. Voor incidenteel tekort aan kennis of voor heel bijzondere gevallen geldt wellicht een uitzondering, maar voor de kennis die nodig is om de overheid behoorlijk te laten functioneren gaat de overheid dat zelf regelen. In de Tweede Kamer is daar bij de begrotingsbehandeling van BZK zelfs een motie aangenomen, die aandringt op een soort Gideonsbende van jonge slimme dwarsdenkers om de overheid bij de les te houden.
Niet om per se zelf te innoveren, maar wel om te bezien of nieuwe technologieën oplossingen voor de overheid in zich bergen om maatschappelijke problemen beter en doelgerichter aan te pakken. Die motie richtte zich speciaal op de ICT-uitdagingen voor de overheid, en mede op de verdere ontwikkeling van de nationale digitale infrastructuur. Voor een dienstverlenend en informatieverwerkend bedrijf is het nieuwe normaal om een derde van de medewerkers uit de ICT-hoek te hebben en de rest moet (!) begrijpen waarover het gaat. Wat daarbij helpt is om de samenwerking tussen overheid en hoger onderwijs te intensiveren. Zowel om de opleidingen meer te laten aansluiten, maar ook om het innoverend vermogen van de overheid te vergroten door inzet van wetenschappelijke kennis.
Tja, en hoe je het ook wendt of keert, de overheid heeft nog een enorme slag te maken. Of moeten we somberen en constateren dat hier een onmogelijke uitdaging ligt? Microsoft publiceerde een onderzoekje, waaruit grofweg blijkt dat een kwart van de werkenden in Nederland zichzelf als digitaal onvolwassen beschouwt. Door onvoldoende kennis van de digitale wereld vrezen velen voor hun baan. Maar, zo kun je jezelf afvragen, past dat niet bij de algehele verwachting dat digitalisering, ook van de overheid, banen kost? Onvermijdelijk zeggen zij, die in de glazen bol kunnen kijken, zal de overheid krimpen. Ik moet wel voorzichtig zijn, maar de ervaring binnen de Belastingdienst kan ons veel leren. Kennis van ICT en digitalisering moet je in huis halen, en zoveel als mogelijk eigen mensen bijspijkeren. En ja, dan zal een eerlijke afvloeiingsregeling wellicht het onvermijdelijke sluitstuk zijn.
Als we een pleidooi houden voor een bewindspersoon die verantwoordelijkheid gaat dragen voor de digitale overheid/infrastructuur, dan horen daar bevoegdheden en middelen bij. Dat zal nog wel een discussie oproepen in de komende formatie, maar het is niet te voorkomen. De schatting is dat we als Nederlandse overheid anders verder zullen wegzakken in internationale vergelijkingen. Kijkend naar de investeringsbedragen in digitalisering bij de overheid is een trendbreuk buitengewoon urgent. En ik gebruik hier – zeer tegen mijn gewoonte in – een zware kwalificatie, maar het is zoals het is. Maar tegelijkertijd zal de overheid kennis in huis moeten halen, bij alle onderdelen van de overheid, maar in het bijzonder bij de eerst verantwoordelijke ICT-bewindspersoon. Een soort kennisinstituut, dat ten dienste staat van de gehele overheid. Waarbij de politiek ruimte geeft, maar ook richting. Innovatie om slimme toepassingen te vinden en uit te proberen, van blockchain tot en met kunstmatige intelligentie, van big data tot en met slimme apps op je mobiel. De roep om kennis in het huis van de overheid binnen te halen wordt een cruciale opdracht voor de nieuwe bewindspersoon, die de eerste verantwoordelijkheid voor de digitale overheid zal dragen.
Mooi dat de Europese overheid hier (in hun onschuld) iets aan gedaan heeft.
De Algemene Verordening Gegevensbeschermin (AVG = GDPR) brengt o.a. de volgende veranderingen: 1)een functionaris voor de gegevensbescherming (FG) aan te stellen, 2) privacy te integreren als vast onderwerp binnen de bedrijfsvoering, 3) bij veranderingen moet worden voldaan aan de principes van privacy by design en privacy by default.
Het lijkt mij dat hier dus een groot OPLEIDINGSVRAAGSTUK ligt.
Een uitdaging voor overheid en het onderwijs.
Dus net als dat het normaal is in de luchtvaart en automotive industrie, nu eindelijk ook normaal dat privacy (en dus security een STANDAARD onderdeel van denken en doen wordt.
Een uitdaging? JA.
Moeilijk? Niet echt, mits er de aandacht, tijd en geld voor is.
Wat ik bijzonder is vind is dat digitalisering van kennis blijkbaar direct moet leiden tot meer infrastructuur investeringen en ICT opleidingen.
Als gevolg van nieuwe ontwikkelingen kunnen ‘digibeten’, of dit nou burgers of bestuurders of ambtenaren zijn nou net gewoon digibeet blijven.
De kans dat de laatste groep ooit goed gaat communiceren met de ICT’ers is vrij klein, helaas, maar zij spreken nu eenmaal andere taal.
Dus als je op dezelfde voet verder gaat blijf je verzanden in mega ICT projecten waarin zoveel vastgelegd moet worden dat je op het eind niet meer weet voor wie het was, dat nog los van het dan al gewijzigde landschap.
Waarom niet veel meer focus op het goed ontsluiten en beschikbaar stellen van informatie, stel de gebruiker centraal en niet de ICT.
We leven in 2017, met heel veel nieuwe ontwikkelingen die veel ‘oude’ ICT denkpatronen overbodig maken.
De kennis die nodig is voor goede ICT is een drempel. Goede ICT-ers zijn vaardig in het zich eigen maken van kennis.
In de praktijk zijn er nog andere drempels waar ICT-ers geen geduld voor hebben. Regels binnen de overheid over te gebruiken systemen. Beperkingen op de toegestane software. Wachten op het kopen van licenties.
Gekwalificeerde mensen hechten ook aan reputatie. Ze willen graag dat anderen hun werk kunnen bewonderen. En dan niet de burger die de gelikte interface ziet, maar een peer die de broncode kan lezen, herbruiken en eventueel verbeteren.
Als broncode van overheidssystemen open is, kan deze als lesmateriaal gebruikt worden en kunnen scholieren bijdrages leveren. Dat geeft je dan een kleinere overheid en een participatiemaatschappij.
Wim van Nunspeet zei onlangs in een presentatie dat het CBS juist broncode publiceert om goede ontwikkelaars te kunnen vinden.
Een goed voorbeeld doet goed volgen. Het initiatief ‘Open Government Partnership’ dat o.a. voortkomt uit code.gov (The People’s Code) heeft nog een plaatsje open voor Nederland.
joinup.ec.europa.eu/…
Mijn ervaring is dat het beste werk voortkomt uit open on-line gemeenschappen zoals Debian, Nix en meer recent Rust.
De besproken motie:
zoek.officielebekend…