Kritische Eenhoorn hamert op financiering en sturing

Digicommissaris Bas Eenhoorn tijdens zijn speech op het iBestuur Congres 2016: “We hebben geen cent voor doorontwikkeling”.

Minister Ronald Plasterk begon zijn speech ‘als minister verantwoordelijk voor de digitale overheid’ met een schets van de vooruitgang die is geboekt, onder andere met het aantal malen dat is ingelogd via DigiD en op Ondernemersplein.

Digicommissaris Bas Eenhoorn haakte daar later op in. “Ik ben ontzettend blij dat door de minister van BZK is gezegd dat hij de minister van de digitale overheid is. U weet: ik ben een groot voorstander van een informatieminister. Toen hij dat zei, sloeg mijn hart even een slagje over.” Eenhoorn ziet graag een minister “met bevoegdheden én budgetten waardoor hij richting kan geven, regie voeren, stimuleren, aanjagen.”

Net als Plasterk benadrukte Eenhoorn het belang van het centraal stellen van degene ‘voor wie we het doen’, de burger. Dat gaat in de praktijk nog niet helemaal zoals het moet. Hij noemt de Berichtenbox als voorbeeld, waar reageren niet mogelijk is. “Dat gaat natuurlijk niet. We hebben dingen nodig die interactief zijn. Die kloof moet minder.”

Civil servant

Constantijn van Oranje-Nassau, adviseur van de Europese Commissie, was ook iets minder positief naar aanleiding van zijn ervaringen met de overheid. Hij moest onlangs voor een vergunningaanvraag drie keer dezelfde gegevens invullen. “Dat moet toch beter kunnen.” De overheid zit te vast in haar eigen processen, meent hij. De term ‘civil servant’ heeft dan ook zijn voorkeur boven de term ambtenaar. “Het gaat om dienstbaar zijn aan de burger.” Hij gaf vanuit zijn Brusselse ervaringen een aantal adviezen mee:
Hou het simpel, denk vanuit de klant, gebruik de slimme mensen van buiten, wees dienstbaar, durf jezelf te laten evalueren, experimenteer en test steeds, en tot slot: vind de innovaties en stimuleer ze daar waar ze ontstaan. “Als je een smart overheid wilt zijn, moet je daar niet alleen maar over praten.”

Het gaat om dienstbaar zijn aan de burger

Eenhoorn zei blij te zijn met twee speeches “die ons een stapje verder helpen in het denken over de digitale overheid. De indruk die ik had is dat het toch wel heel erg gericht was op die overheid zelf, namelijk ‘wij gaan papier vervangen door iets wat digitaal is’. Zo werkt het tot nu toe.”

Drie drempels

De Digicommissaris ziet drie grote drempels voor een goede uitvoering van zijn opdracht. “Mijn grote frustratie is dat er geen budgettering is geregeld.” Daar was Eenhoorn mede voor aangesteld, maar het geconstateerde financiële gat is nog niet structureel gedicht. “Wie is bereid om een percentage van zijn begroting ter beschikking te stellen? Het moet wél. We hebben geen cent voor doorontwikkeling.” Dat geldt ook voor eID/Idensys, het volgens hem belangrijkste onderdeel van de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI). Eenhoorn suggereert dan maar meer samen te werken met het bedrijfsleven.

Een tweede probleem is het behoorlijk organiseren van de sturing. “We krijgen een Wet GDI, maar die is eigenlijk maar een mager compromis. Want eigenlijk had er moeten staan dat er één minister was die aanwijzingen zou kunnen geven aan anderen in het openbaar bestuur. Mar er staat dat iedereen gewoon zijn ding kan doen en als het niet goed gaat, dán kan de betreffende minister naar de ministerraad om een knoop door te laten hakken.” Zonder centrale bevoegdheid is geen goede sturing mogelijk, denkt Eenhoorn.

Een derde drempel is dat al die overheden zich meer als één overheid zullen moeten opstellen. “Daar hebben we een governance voor opgesteld. Maar we zijn nog maar even op weg, en her en der zijn we al uit de bocht aan het vliegen, gebeuren er al dingen die niet overlegd zijn.”