Leven we in een bijzondere tijd? Ik stel deze vraag omdat bestuurders graag uitdragen dat onze tijd bijzondere uitdagingen kent, en dus ook bijzonder leiderschap vraagt.
Leven we in een bijzondere tijd? Ik stel deze vraag omdat bestuurders graag uitdragen dat onze tijd bijzondere uitdagingen kent, en dus ook bijzonder leiderschap vraagt.
Onlangs hoorde ik een burgemeester spreken over de grote veranderingen die gaande zijn. ‘De huidige kaders werken niet meer en er is meer dan ooit ruimte voor experimenten nodig’, zo sprak hij, tegen de achtergrond van zijn constatering dat gemeentelijke grenzen soms hun betekenis verliezen en de opgaven van de moderne samenleving niet meer louter lokaal geregeld kunnen worden. Hij gaf aan dat de explosie aan nieuwe gegevens zorgt voor de noodzakelijke munitie voor die experimenten. Een gemeentesecretaris van een andere gemeente sloot zich min of meer aan bij dit pleidooi en pleitte voor meer innovatie. Hij stelde dat gemeenten inmiddels omkomen in de data en dringend hulp nodig hebben bij de vraag hoe deze gegevens de taken van gemeenten goed kunnen ondersteunen. Een hoogleraar, die pleitbezorger is van fundamentele veranderingen en innovatie, geeft op verschillende podia aan dat de oude paradigma’s niet meer werken en de wereld dringend behoefte heeft aan nieuwe, duurzame oplossingen. We leven in een wereld van transitie.
Verandering is de norm
Niets staat stil. Op wereldschaal, landelijk en plaatselijk is verandering de norm. Soms organisch, soms tamelijk abrupt. Laten we, vanuit informatiekundig perspectief, eens inzoomen op wat zich hier te lande afspeelt.
We zien een enorme bestuurlijke omslag in de richting van zelfredzaamheid en zaken lokaal regelen. Er vindt een ongekende transitie van rijkstaken plaats, met een grote ambitie en een forse korting op de middelen. Slimmer zijn en regie voeren: daarvoor is goede informatie cruciaal. We mogen constateren dat het aantal gegevens enorm groot is en blijft stijgen. Er is een keur aan nieuwe mogelijkheden om daarmee slimme dingen te doen. Gelukkige omstandigheid is dat er inmiddels een flink aantal standaarden, zoals de basisregistraties, beschikbaar of in opbouw zijn. Ook zijn veel van de gegevens inmiddels (in-)direct te koppelen aan een locatie, en dat geeft bijzondere nieuwe mogelijkheden voor sturing, uitvoering en monitoring. Kortom: ongekende mogelijkheden!
‘Anders kijken’
Dat het slimmer en efficiënter kan, bewijzen diverse gemeenten. Zo heeft de gemeente Borger-Odoorn, met het oog op mogelijke besparingen, het doelgroepenvervoer onder de loep genomen, wordt in de gemeente Almere een early warning-systeem ingezet om sneller in te kunnen grijpen, en heeft de gemeente Goirle met succes gezocht naar mogelijkheden om te besparen op voorzieningen zonder het voorzieningenniveau te veel te laten dalen. Het zijn slechts een paar voorbeelden van ‘best practices’ die beschikbaar zijn. Rode draad in al deze toepassingen is dat gegevens op een kaart afgebeeld worden waardoor inzicht ontstaat in waar zich iets afspeelt, patronen herkenbaar worden, en alternatieven letterlijk in beeld komen. We noemen dat het succes van ‘anders kijken’.
De uitdaging waar we voor staan is hoe we deze nieuwe aanpak kunnen versnellen. Dat is nodig, want nog lang niet iedereen herkent de kansen. Daarom roep ik bestuurders uit om leiderschap te tonen. Inderdaad, we leven in een bijzonder tijdsgewricht met volop kansen. Aan u om ze te pakken.
