Leren luisteren
De televisie stond aan; journaal en kerstboom vlak naast elkaar. Een jong gezin woonachtig in Slotervaart, de nieuwbouwwijk van Amsterdam die na de oorlog de redding was voor het jonge gezin Van Hees. Het leven was overzichtelijk en het nieuws kwam via journalistiek de huiskamer binnen. Meestal via de TV; krantenlezen was er voor de kinderen niet bij.
Herinneringen uit die tijd bestaan uit flarden van beelden van de landing van de Apollo op de maan en relletjes op de Dam. “Mama, wat is het rode boekje?” hoor ik mezelf nog vragen. Mijn moeder ontweek het antwoord; het weghouden van communistische idealen leek haar het beste. De angst voor de Russen zat er diep in en werd ons met de paplepel ingegoten. En die zat diep merkte ik toen in Berlijn de muur voel en ik huilend op de bank met mijn eerste kind op schoot naar de beelden op televisie keek.
Zet deze wereld af tegen de wereld waarin kinderen tegenwoordig opgroeien. Een overvloed aan informatie, geen bescherming tegen onwelgevallig nieuws. Vrijheid van meningsuiting als principe haalt de wereld binnen van gefundeerde en ongefundeerde meningen van Jan en alleman. Via social media en allerlei sites komen beelden van verschrikkelijke gebeurtenissen binnen op de smartphones die kinderen zelf in de hand hebben. Het achterhouden van informatie is achterhaald. We zijn verontwaardigd als in China bepaalde sites of social media geblokkeerd zijn. In het westen mogen we bijna alles zien en is het moeilijk te zien welk nieuws juist is en waarop je een mening moet baseren. Deskundige journalisten moeten mee in de hype en worden verdrongen door de impact van social media en de directe impact daarvan in het nieuws. Van een veilig opvoedingsklimaat is geen sprake meer.
Welke beoordeling moeten wij geven aan al deze ontwikkelingen? De politiek zoekende en de rechter komt eraan te pas; wie mag wat zeggen over wie? De zin en onzin die wordt verkondigd is de dag daarop niet weg als de vis in de krant is verpakt. Nee, alles wat je zegt kan al verspreiding krijgen; van gecreëerd nieuws is niet meer af te komen. Directe democratie krijgt een wind mee, maar zonder dat de voorstanders zich druk maken over de kwaliteit van de berichtgeving en de manier waarop mensen komen tot meningsvorming. De voor de hand liggende reflex bij alle nieuws is dat mensen eerst de emotie voelen en pas daarna gaan analyseren en nadenken over het waarom. Politici en journalistiek zijn schatplichtig te zorgen voor een veel betere informatievoorziening aan burgers over wat er te kiezen valt. En het aanleren van de houding bij kinderen dat je niet alles moet geloven wat je wordt gezegd of op internet te vinden is. Leren luisteren begint thuis aan tafel.
