Maak waar!

Kijk zo’n rapport lees je vuurrode oren en gekrulde neus – dát zou dan ook op alle nachtkastje van onze bestuurders en politici moeten liggen.

Helder geschreven, geen meel in de mond, met één centrale boodschap: als we zo doorgaan met ons tempo van digitalisering verliezen we onze voorhoederol. Onze vooraanstaande positie (‘landen met een sterk ontwikkelde digitale overheid scoren hoog op concur­rentievermogen – Nederland moet daar bij willen blijven horen’) – en daarmee een deel van onze welvaart.

Want linksom of rechtsom: we zijn de godganselijke dag bezig om al onze ronde innovaties te persen in het vierkante systeem wat we met elkaar hebben gecreëerd. Wat door taakstellingen en andere efficiencyoperaties is omgevormd tot een goed lopende dieselmotor, gebaseerd op voorspelbaarheid en maakbaarheid. Om iedere dag braaf hetzelfde te kunnen herhalen. En georganiseerd in scala afzonderlijke koninkrijken en hertogdommen – allemaal opererend vanuit eigen agenda’s, daartoe aangestuurd en aangespoord door hun hiërarchische meerdere – al dan niet voorzien van een diarree aan kpi’s en sla’s. Met als rode draad: het elimineren van risico’s. Voorzien van een hoog dichtgeknepen-billen-gehalte (‘is het wel Telegraaf-proof’, ‘houden we de minister wel uit de wind’, ‘als het maar past in ons managementcontract’).

Natuurlijk proberen we verbindingen te zoeken tussen al die instituties – is ook by far mijn belangrijkste dagtaak – alleen let’s be honest: dat gaat in een tempo zulu (1-2-3-4-5), terwijl iedereen weet dat de techniek zich exponentieel ontwikkelt (1-2-4-8-16). En dat denken vanuit eigen instituties en afdelingen dát is nou de dood in de pot. Géén gemeenschappelijk doel, géén gezamenlijk wenkend perspectief, géén shared values en met een customer journey die in de regel gewoon non existent is.

Tja, logisch dat dit zoals de Studiegroep Informatiesamenleving en Overheid onder voorzitterschap van SG Van Zwol terecht constateert ‘vraagt om een radicale omkering van houding’. Met een sense of urgency die onderstreept dat digitalisering alles raakt en daarom vanzelfsprekend Chefsache is (’digitale overheid is board room decision’). Helemaal omdat onze politieke bovenbazen zich ernstig afzijdig houden van dit cruciale onderwerp (‘illustratief is de ontbrekende aandacht voor digitalisering in de diverse partijpro­gramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen 2017’).

De wijsneus in mij had dit toonaangevende rapport op een tweetal zaken gecompleteerd – vooral om zo onomkeerbare stappen te zetten: investeer in het concreet maken van toekomstbeelden in de verschillende segmenten van zorg, welzijn, veiligheid, mobiliteit, onderwijs, et cetera. Wat staat er straks over 3-5 jaar als we nú vol gas geven op het omarmen van nieuwe technieken als robots, kunstmatige intelligentie, big data, geavanceerde hersenwetenschap, genetica, nanotechnologie en quantumcomputers.

Doe dat vooral niet alleen als overheid, maar in triple helix of 4O-verband (overheden, ondernemers, onderwijs, omgeving). Voer daar wel de regie of de coördinatie over: toon niet alleen leiderschap, geef ook het voorbeeld dat dit soort van vernieuwingen uitsluitend in multidisciplinaire netwerken geoperationaliseerd kunnen worden!

Ter inspiratie een quote van de vrijdenker George Bernard Shaw (1856-1950): ‘the reasonable man adapts himself to the world; the unreasonable one persists in trying to adapt the world to himself. Therefore all progress depends on the unreasonable man’.

Dirk-Jan de Bruijn is directeur Innovatiecentrale – waar nieuwe smart mobility applicaties real life worden getest – zowel in een living lab als op het openbare netwerk.