Mensen centraal

Het Digiprogramma 2017 stelt in alle stappen op weg naar een steeds betere en digitale overheid de mensen centraal. Langzamerhand lijkt dit uitgangspunt steeds meer geaccepteerd. Dat zal niet van de ene op de andere dag ook in de dienstverlening voor de inwoners geregeld zijn.

Als ik een vergunning wil voor een visfuik in het Wad bij Schiermonnikoog is er nog steeds geen – voor alle overheden geldende – digitale entree om mij daarbij te helpen. En dus moet ik kiezen voor de portal van de gemeente, de provincie of voor rijksoverheid.nl. Dat doe ik uiteraard niet: ik zoek via Google of een andere zoekmachine. Mensen centraal stellen wil dus ook zeggen: redeneren vanuit het concept één overheid. Dat vraagt een ommezwaai in denken, waarvan ik constateer dat ie op gang begint te komen. Maar we zijn er nog lang niet. Interbestuurlijk bindend overleg en afspraken zijn daarvoor nodig, inderdaad redelijk revolutionair, maar noodzakelijk. In de vierde technologische revolutie, waarin we nu leven, staan veel oude wetmatigheden op zijn kop.

Aslander en Witteveen wezen er in het boek ‘Nooit Af’ al op. Economen breken hun hoofd over de nooit vertoonde combinatie van de huidige economische groei, de – bijna volledige – werkgelegenheid en aanhoudend lage inflatie. En zo geldt dat voor veel sectoren in de informatiesamenleving. En wij moeten er op bedacht zijn vanuit de overheid wel zelf de handen aan het stuur te houden, uiteraard in goed contact met bedrijfsleven en wetenschap. Best aardig om in dat verband nog eens terug te blikken op het VNG-congres, waar ik een bijdrage over dat onderwerp mocht geven.

De overheid moet ervoor zorgen dat er voor de inwoners een veilige digitale wereld ontstaat. Het gaat dus niet alleen over een overheid die qua dienstverlening aansluiting houdt bij de leefwereld van de burgers. Van groot belang is het zo nodig herijken van de rol van de overheid om de inwoners bescherming te bieden; privacy, veiligheid en proportionaliteit zijn daarbij de sleutelwoorden. Op 5 en 6 september organiseren we, samen met een groot aantal partijen een groot evenement: een ‘ Maak het bruikbaar’ – festival op de eerste dag en op de volgende dag meer bestuurlijk gericht een ‘Mensen centraal’- conferentie. Alle informatie is te vinden op www.mensencentraal.nl. Het is heel goed dat in het vervolg van onze inspanningen van de afgelopen drie jaar het stokje wordt overgenomen. Van belang daarbij is dat het interbestuurlijk karakter wordt geborgd in een publiek privaat beraad, waar het nieuwe kabinet hopelijk een kers opzet met de uitvoering van het rapport ‘Maak waar’ en het Digiprogramma 2017. Waarin de mens centraal staat!

En ondertussen moeten we blijven werken met initiatieven die door de gemeenten en grote uitvoerders (Belastingdienst, UWV, het Kadaster en anderen) in pilots worden opgezet. Dat vraagt constant om bestuurlijk lef om experimenten toe te staan. Ook al wordt er dan wel eens buiten de juridische lijntjes gekleurd. Zolang er niet één wettelijke grondslag is die ruimte creëert voor digitale experimenten zal die bestuurlijke moed nodig zijn. Een pilot met een verkiezings-app parallel aan de gewone verkiezingen of het digitaal ondersteunen van het tellen van stemmen bij verkiezingen zou ruimte moeten krijgen. Dit soort zaken zou in de ministeriële commissie digitale overheid of straks in een ministerieel (digitaal) topteam aan de orde moeten komen. Na overeenstemming over de migranten, het klimaat en de immateriële politieke agenda is dit een uitdaging waarvoor we (het Nationaal Beraad Digitale overheid) graag volgend Digiprogramma de loper uitleggen. Maar altijd met de mensen centraal.