Minder blauw, meer ogen

In de donkere dagen voor kerst was het dag en nacht licht in het stadhuis van Enschede. Een van de zaaltjes was ingericht als zenuwcentrum, waar de openbare orde en veiligheid werd gemonitord van de half miljoen mensen die afkwamen op het Glazen Huis. Daar kwamen alle denkbare soorten informatie bij elkaar, van analyses van tweets en tellingen van het aantal smartphones in de massa tot de locaties van agenten met een transponder op zak. Gerke Spaling, informatiemanager bij de Veiligheidsregio Twente, troonde bezoekers uit het openbaar bestuur en journalistiek steevast mee naar deze moderne controlekamer.

Dashboard

Maar de regio heeft nog iets veel moderners in petto: een elektronische variant op dit informatieknooppunt waarop alle spelers in de veiligheidssector zijn aangesloten. “De kroon op dat werk zal een elektronisch dashboard zijn dat alle relevante informatie overzichtelijk samenbrengt”, vertelt Spaling. Het project om dat voor elkaar te krijgen heet Tec4se, wat staat voor Twente Experimental Command, Control & Communication Centre for Secure Environments. Tec4se wordt gedragen door een consortium van onder meer de Veiligheidsregio Twente, TU Twente en het defensiebedrijf Thales.
Vaak is er al heel veel informatie, maar wringt de schoen bij het ontsluiten en delen van die informatie. “Een goed voorbeeld is de crash van het toestel van Turkish Airlines in 2009”, zeg Mike Balm van Thales, “Vrijwel direct was bekend via Twitter dat het vliegtuig op een akker was neergestort, maar de ambulances reden aanvankelijk door naar Schiphol zelf. Was die informatie gedeeld, dan waren ze sneller ter plaatse geweest.”

Duizenden ogen

Het is niet alleen bij rampen of evenementen belangrijk dat men zo veel mogelijk informatie bij de hand heeft. Juist in de dagelijkse routine is er volgens Balm een wereld te winnen. “Denk aan de ambulancebroeders die op weg zijn naar een adres waarvan de politie weet dat er iemand woont die veroordeeld is voor geweldpleging. Parkeerwachters lezen dag in dag uit kentekens: waarom wordt die informatie niet doorgesluisd naar de politie? Dan hoeft de politie veel minder van die tijdrovende fuiken uit te zetten.”
Tec4se gaat ook in het particuliere domein op zoek naar informatie die gedeeld mag en kan worden. Balm: “Waarom worden bijvoorbeeld de surveillances van particuliere beveiligers en politiepatrouilles niet op elkaar afgestemd? Dan kun je toch een veel groter gebied bestrijken?” Particuliere beveiligingscamera’s worden nu uitgelezen in een eigen controlekamer, terwijl de beelden ook direct naar de politie zouden kunnen worden gestuurd. Dan heeft de politie er opeens duizenden ogen bij. Camera’s worden ook steeds slimmer: ze kunnen bij wijze van spreken in de gaten houden of er iemand in beeld komt die voldoet aan een signalement.

Geen sjoege

De Provincie Overijssel en Regio Twente hebben anderhalf miljoen gereserveerd voor Tec4se. De industrie steekt er eenzelfde bedrag in. Samen is dat genoeg voor de eerste fase. In de tweede fase wordt het systeem technisch verfijnd. Ook het midden- en kleinbedrijf wordt benaderd om aan te haken. “Wij verwachten dat daar slimme mensen opstaan die mogelijkheden zien waaraan wij nog niet hadden gedacht”, zegt Spaling. Die fase vergt ook een investering van drie miljoen. De partners hebben hun hoop gevestigd op het Rijk, maar Den Haag geeft geen sjoege. “Het Rijk is van mening dat Tec4se een regionaal feestje is”, verzucht Balm. Probleem is volgens hem dat alle regio’s hun eigen innovaties proberen uit te vinden. Innovaties die uiteindelijk vastlopen door geldgebrek. Balm: “Als Rotterdam zegt: ik wil graat dit en dit, wil Amsterdam juist iets anders. Helaas bestaat er voor het veiligheidsveld niet één centrale inkooporganisatie, zoals die voor de verschillende krijgsmachtsonderdelen bestaat. De verschillende domeinen zijn bovendien geneigd om op hun eigen informatie te blijven zitten. Ik denk dat dat een manier is om zich belangrijk te voelen.”

Fifty-fifty

Het zou volgens hem veel beter zijn als er één voorbeeldproject zou worden aangewezen. “Zeker nu de vorming van een nationale politie in gang is gezet. Tec4se is een ideale proeftuin, dat moeten wij het Rijk zien duidelijk te maken.”
Spaling is gematigd positief: “Wat wij hier bedenken mag zo landelijk worden uitgerold. Harmonisatie en stroomlijning van informatiestromen is hard nodig. Maar Den Haag is nu nog vooral op organisatorisch niveau bezig met de veiligheidsketen. Ik denk dat het Rijk eerst wil zien en dan pas geloven.”
De rijksoverheid blijft volgens Balm te veel hangen in het mantra van meer blauw op straat. “In Nederland gaat 90 procent van het veiligheidsbudget op aan personeel en 10 procent aan technologie. In de VS is de verhouding al fifty-fifty. Meer blauw op straat is aantoonbaar minder efficiënt dan technologische maatregelen die de politie meer ogen en oren geven.”