Minister Veldkamp: ‘Volledige digitale autonomie is niet haalbaar en niet nodig’
Een volledig digitaal zelfstandig Europa is volgens demissionair minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp ‘onmogelijk, onwenselijk en niet noodzakelijk’. Dat zei hij in reactie op Kamervragen van het CDA naar aanleiding van berichtgeving over Microsoft, dat de e-mailtoegang van de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof zou hebben afgesloten op basis van Amerikaanse sanctiemaatregelen.
De CDA-Kamerleden Bontenbal, Krul en Boswijk maken zich zorgen over de impact van dergelijke maatregelen op Nederlandse (overheids)organisaties die afhankelijk zijn van Amerikaanse digitale diensten. Is het denkbaar dat ook een ministerie of zelfs de Tweede Kamer op een dag plotseling wordt afgesloten van cruciale IT-diensten? En wie houdt daar toezicht op?
Volgens Veldkamp ging het om een uitzonderlijke maatregel in een zeer specifieke situatie. Toch erkent hij dat er bredere risico’s kleven aan de afhankelijkheid van een beperkt aantal buitenlandse techbedrijven. ‘We zijn ons bewust van de kwetsbaarheid op het gebied van concurrentie, continuïteit van dienstverlening en strategische autonomie’, aldus de minister. Er wordt volgens hem gewerkt aan scenario’s om deze afhankelijkheden beheersbaar te maken, onder meer door “verantwoord gebruik van cloudtechnologie’. Wat dat precies inhoudt, blijft vooralsnog onduidelijk.
Amerikaanse wetgeving
Staatssecretaris Van Marum erkent dat Nederlandse burgers in theorie hetzelfde kan overkomen als het Internationaal Strafhof: ook hen kan toegang tot Microsoft-account en bankrekening worden ontnomen door sancties van de regering-Trump. Amerikaanse bedrijven moeten zich aan sanctiemaatregelen van de Amerikaanse overheid houden, benadrukt hij. ‘Het is ook mogelijk dat Nederlandse financiële instellingen verplicht zijn volgens Amerikaanse wetgeving om deze maatregelen te implementeren, bijvoorbeeld in het geval van transacties in dollars. Daarnaast kunnen Amerikaanse sancties financiële instellingen in Nederland en andere landen onder druk zetten om hun dienstverlening aan door de VS gesanctioneerde personen te beëindigen of te beperken.’ Het kabinet zegt in gesprek te zijn met de VS om te voorkomen dat het zo ver komt.
Meer grip op digitale ketens
De roep om meer digitale soevereiniteit klinkt al langer in zowel Den Haag als Brussel. Toch tempert Veldkamp de verwachtingen. Een volledig digitale onafhankelijkheid van Europa acht hij niet alleen onrealistisch, maar ook ongewenst. “Wederzijdse afhankelijkheden zijn de ruggengraat van het open handelssysteem en de internationale samenwerking waar Nederland en de EU veel profijt van hebben,” stelt hij.
Dat betekent niet dat er niets verandert. Veldkamp wil kritischer kijken naar afhankelijkheden die strategische risico’s met zich meebrengen. Volgens hem is het belangrijk dat overheden zich bewuster worden van hun digitale positie en waar nodig zelf capaciteit opbouwen. Voor specifieke diensten wordt onderzocht of een zogeheten ‘soevereine overheidscloud’ haalbaar is.
Langetermijntraject
Het afbouwen van digitale afhankelijkheden is volgens de minister een kwestie van jaren, geen maanden. In de tussentijd blijft samenwerking met internationale technologiepartners noodzakelijk, maar wel met oog voor risico’s en meer strategische regie.
Lees ook:
