Moderne concepten en strategieën in relatie tot Digitale Ontwrichting

Afgelopen woensdag werden aanzienlijke delen van het Rijksveiligheidsapparaat verstoord, wat gevolgen had voor verschillende instanties, zoals Defensie, Justitie, de Koninklijke Marechaussee (KMAR) en de Kustwacht. Een mooie aanleiding om ons systeem bij Digitale Ontwrichting  eens te doordenken. Daarom aandacht voor moderne concepten en strategieën, zoals het Data Ecosysteem, de principes van ‘Assume Breach’, Immuunsysteem Denken en de Digital Twin Organisatie.

Vroeger kenden organisaties, ook die van de staat, duidelijke structuren, met beslissingen die van boven naar beneden stroomden binnen organisaties. Tegenwoordig is de situatie aanzienlijk complexer: data stroomt sneller tussen organisaties dan erbinnen en mensen werken vaak korter bij één werkgever, waardoor de sociale cohesie en het collectieve geheugen ontbreken. De aanpak die de VNG gemeenten onlangs in de handreiking ‘(voorbereiding op) digitale ontwrichting meegaf is een logische, maar wat mij betreft ouderwetse aanpak.

Wanneer een systeem uitvalt, zoals telefoonverbindingen, ontstaat er onmiddellijk chaos – wie bel je als de helpdesk niet bereikbaar is? Problemen die worden verergerd door de moderne werkcultuur, waarin we vaak samenwerken met gezichtsloze, ver van ons verwijderde collega’s die mogelijk essentiële kennis bezitten over kritieke IT-systemen. Spullen die vroeger analoog waren, zijn dat allang niet meer. Zonder elektriciteit of verbinding … geen identiteitscheck, geen Voice over IP telefoon, deuren gaan niet meer open, poortjes niet meer dicht …

We kunnen het onze Chief Information Security Officer (CISO) niet langer aandoen om zo’n  ‘lekke emmer’ te managen: Data is zo makkelijk deelbaar geworden dat onvoorziene combinatorische effecten nieuwe uitdagingen creëren die moeiteloos escaleren.

Nu data zo vloeibaar en integraal is geworden voor samenwerking, missen veel organisaties het interdisciplinair inzicht dat nodig is om real-time beslissingen te nemen en problemen op te lossen. Traditionele Crisis Management Plannen en Business Continuity Plannen schieten al snel tekort als het lastig geworden is om exact aan te geven waar je organisatie begint en eindigt. Bij de deur? Bij de juridische structuur? In het datacentrum van de provider van je provider? Daarom moeten onze benaderingen, coördinatie en respons op dreigingen ook evolueren.

Een lean benadering om deze uitdagingen het hoofd te bieden is het concept van een Data Ecosysteem, zoals beschreven in het Rulebook for a Fair Data Economy van Sitra en EU breed omarmd door onze organisaties te herbezien als www.internationaldataspaces.org.

Als wij onze organisatie gaan zien als onderdeel van een Data Ecosystemen, moeten we wel gaan denken vanuit een geïntegreerd inzicht dat in elke fase van een crisis waarde biedt.

Real-time monitoring

Real-time monitoring kan het dataverkeer onderscheppen en direct dreigingen detecteren, waardoor snellere en effectievere respons mogelijk wordt. Het is niet voor niets dat Cyber Security Operating Centres steeds vaker C-SOCs worden: Collaborative SOCs, wat de samenwerking stimulteert tussen relevante partijen dankzij interoperabiliteit en datadeling.

Daarnaast is de ‘Assume Breach’ filosofie cruciaal. Ga er domweg van uit dat je systemen gecompromitteerd zijn. Het is geen crisis. Het is normaal! Daarom is er aandacht nodig voor Zero Trust modellen en Data Space modellen. Deze modellen zorgen ervoor dat organisaties dreigingen kunnen isoleren en snel kunnen reageren om verdere schade te beperken. Net zoals een lichaam onmiddellijk pijn voelt en een korstje vormt als het ergens door geraakt is.

Veiligheidskunde evolueert van het bouwen van bredere slotgrachten en een dikker harnas, naar vaccinatie en immuunsysteem denken. Daarom laadt je viruskiller om de paar uur zijn update.

Digital Twin Organisatie

Zeer handig, is de opkomst van de Digital Twin Organisatie (DTO). Er bestaan tegenwoordig Reality Fetching AI-systemen om snel complexe legacy-omgevingen in kaart te brengen, wat diepgaand inzicht biedt in de operationele status van systemen. Denk aan Cluedin/Purview, aan LinkedShadow of aan Bitsight. Gewoon op abonnementsbasis en direct beschikbaar.

Dit maakt proactieve risicoanalyse en dreigingsdetectie mogelijk, evenals efficiënte coördinatie van responsmaatregelen tijdens crises. DTO’s helpen organisaties om een virtuele replica van hun infrastructuur te onderhouden, die gebruikt kan worden voor simulaties, analyses en optimalisatie van processen, zonder fysieke interventies.

Hoe vervelend een hack ook is, er zou geen alibi meer moeten kunnen bestaan een waterbed effect (combinatorisch effect) dat niet voorkomen kon worden. Tegen het licht van moderne middelen is het propageren van traditionele responsmethodologieën alsof we er voor gaan pleiten om met een rode vlag voor een auto op de A12 te gaan lopen. Wij zijn nu eenmaal afhankelijk van digitale systemen; gebruik die dan ook om te ontwarren hoe ons Data Ecosysteem landschap en daarmee onze onderlinge verwevenheden in elkaar steken.

Als de domino’s te vroeg omvallen is het zaak tijdig de kettingreactie te stoppen.

Lees ook:

• Domino-effect van landelijke ICT-storing begon met tijdfout in software bij Defensie – AG Connect 
• Hoe bereid je je voor op mogelijke digitale ontwrichting? – iBestuur
• Van statisch naar dynamisch bestuur, deel 4: Data Spaces – iBestuur
• Digitale veiligheid in tijden van cyberaanvallen – iBestuur