Nederland laat miljardenkans liggen in Europese cloudrace
Minister Beljaart pleit voor meer investeringen in Europese cloudinitiatieven, maar steekt er zelf geen geld in. Hij benadeelt daarmee de Nederlandse cloudsector die nu niet in aanmerking komt voor Europese stimuleringsmaatregelen.
Nederland gaat geen extra geld uittrekken voor IPCEI CIS. Dit is een nieuwe ronde van een Europees project om de digitale soevereiniteit van Europa te versterken. Minister Dirk Beljaart (EZ) zegt in de nationale middelen geen ruimte te hebben. Hij reageert met een Kamerbrief op een motie van parlementariër Marieke Koekoek (Volt) van 13 maart. Daarin draagt zij het kabinet op te zoeken naar aanvullend budget voor versnelde investeringen in Europese cloudalternatieven en digitale infrastructuur. De motie kreeg de steun van de Tweede Kamer.
Beljaart zegt wel te pleiten voor meer investeringen in Europese cloudalternatieven en wil ondanks een beperkte nationale investeringsruimte, wel blijven adviseren en ondersteunen bij Europese initiatieven zoals Gaia-X. De minister beaamt dat de afhankelijkheid van niet-Europese, voornamelijk Amerikaanse hyperscalers risico’s opleveren voor de strategische autonomie en digitale weerbaarheid van Europa.
Nederlandse cloudsector vist achter het net
Ook de concurrentiepositie van Europa loopt gevaar. Een belangrijk probleem is dat het dienstenaanbod van Europese cloudaanbieders minder geïntegreerd en daardoor minder aantrekkelijk is dan dat van Amerikaanse hyperscalers, zoals KPMG onlangs nog constateerde. Extra investeringen kunnen helpen dat gat te dichten.
Doordat de Nederlandse overheid niet meedoet aan IPCEI CIS kunnen Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen ook geen aanspraak maken op de Europese en nationale investeringsmiddelen die via dit programma beschikbaar zijn. In totaal gaat het om een beoogd budget van 4 miljard euro. Daardoor verslechtert de concurrentiepositie van Nederland ten opzichte van andere Europese landen. Tien andere landen, waaronder Duitsland, hebben inmiddels toegezegd wèl deel te nemen aan dit nieuwe programma.
Uitgesloten van Europese matchmaking
‘Een gemiste kans’, zegt Simon Besteman, Director Public Affairs & Community van branchevereniging Dutch Cloud Community. De Nederlandse cloudsector is duidelijk gefrustreerd over het afhaken bij het Europese IPCEI CIS-project. Er waren al diverse projecten in voorbereiding die tijdens een matchmakingproces in de tweede helft van 2025 met andere partijen uit minimaal vier landen, concreet gemaakt zouden worden. Daar kunnen Nederlandse organisaties nu niet aan meedoen. Het gaat onder meer om de verdere uitwerking van gedistribueerde, federatieve cloudsystemen volgens de principes van Gaia-X. De meeste Europese betrokkenen zien dat als het beste alternatief voor de huidige webgiganten, waar de diensten altijd eigendom zijn van één partij. Besteman: ‘Frankrijk heeft als enige land wel oren naar een techgigant van het formaat van Microsoft, maar de rest van Europa ziet meer in een Airbus-model.’ Hij refereert daarbij aan de Europese vliegtuigindustrie waarbij bedrijven uit verschillende landen onderdelen leveren.
Overheid heeft meer te doen
Besteman ziet meer taken voor de overheid om de Europese cloudinfrastructuur en -diensten een impuls te geven. Zo is er nu een gebrek aan raamovereenkomsten waardoor het voor de overheidsdiensten moeilijk is om snel met Nederlandse cloudproviders zaken te doen. ‘Als een CIO van een overheidsorganisatie diensten van Microsoft wil afnemen, kan dat met muisklik. Wil je met een partij als Intermax werken, dan moet je daar eerst een hele contractonderhandeling voor ingaan.’ De overheid zou zich ook beter moeten inspannen om aan te geven waar overheidsdiensten behoefte aan hebben, zodat investeringen gericht kunnen plaatsvinden.
Besteman put hoop uit pogingen om samen met het ministerie van EZK en RVO te zoeken naar alternatieve routes om de Europese ambities toch versneld te realiseren.
Lees ook:
De Airbus aanpak startte NIET met Europese subsidies, maar met een initiatief van de industrie zélf. Dat er daarna subsidies kwamen, is begrijpelijk. Maar dit soort industriële initiatieven moeten niet door overheden met grote zakken subsidie worden geïnitieerd, maar vanuit behoefte van de industrie – en dus de markt – zelf.
Ik heb in de jaren tachtig/negentig in vele Europese vliegtuigbouw projecten geparticipeerd, maar altijd namen wij als Europese industrie het voortouw en het initiatief. Pas als we onderling de behoefte en het initiatief hadden vastgesteld, kregen we recht op de ontwikkelingssubsidies van Brussel (toen nog in ECU’s). De overheid en politiek moet geen ondernemertje willen spelen. Dat moet je overlaten aan de industrie. En als ze dat niet willen of kunnen, het zij zo . . .
In dat kader heb ik bijzondere herinneringen aan die start van het project ‘air bus’ rond 1965.
https://hanstimmerman.me/de-digitale-airbus-samenwerken-door-te-kunnen-luisteren/