Niet alle overheids-’falen’ met innovaties is falen van de overheid

Bureaucratie wordt vaak gezien als een slecht ding. Connotaties die men krijgt als je definities van het woord bureaucratie opzoekt: Langzaam en log, kastje naar de muur, grote macht van ambtenaren, papier en regels, hiërarchie, zorgvuldigheid en precizie, afstand tot de burger…

Hét ultieme voorbeeld van een doorhollende bureaucratie in de laatste jaren: de Toeslagenaffaire. Bureaucratie betekent in deze context vooral, dat snelheid van handelend optreden laag, en de weerstand tegen verandering groot is, maar ook dat ambtenaren onvoldoende weerstand bieden tegen onuitvoerbaar beleid.

Alleen: soms is een bureaucratische wijze van werken zelfs een goed ding: de GBA, of het CBR, of banken. Je wil bij repeterende processen waarbij fail-proof een issue is, niet bepaald innovatie en experimenten in het hoofdproces.

Soms is bureaucratie juist een grote belemmering omdat het vooral de snelheid van handelen sterk omlaag brengt, en de veranderbereidheid zeer gering is. Maar vergis je niet. Grote ondernemingen (banken, verzekeraars bijvoorbeeld) kennen ook een grote mate van bureaucratie of een gebrekkige veranderbereidheid. De term ‘verandermanagement’ is groot geworden in het bedrijfsleven. Ook bedrijven kunnen bijvoorbeeld door bureaucratie groots falen in hun innovaties, daarvan zijn voorbeelden te over.

Wat universeel is voor publiek, not-for-profit, en bedrijfsleven, is dat een organisatie die bij voortduring langzamer beweegt dan haar omgeving en geen signalen oppakt uit die omgeving, uiteindelijk irrelevant wordt en ten dode opgeschreven is, en dat geldt zelfs voor overheden.

Niet alle overheids-’falen’ met innovaties is falen van de overheid als organisatie. Scheid bij een analyse vooral de externe factoren waar men niets of zeer weinig aan had kunnen doen van de interne, die men zeker meer kan beïnvloeden, maar ook niet altijd geheel onder controle heeft.