Niet sturen, maar uitnodigen

Beeld: Webportal Capelle aan den IJssel

Op 14 november 2017 werd in de gemeenteraad van Capelle aan den IJssel (ruim 66.000 inwoners) de begroting 2018 besproken, een begroting waarvoor een bedrag van 193,1 miljoen euro in de boeken werd opgenomen. Naast geld voor onder meer veiligheid, investeringen in de buitenruimte en extra inzet voor zorg, was door het college van Burgemeester en Wethouders ook een bedrag van 5 miljoen euro opgenomen voor het Denk- en Doe Mee! Fonds, een fonds dat de komende jaren bereikbaar moet zijn voor iedereen uit Capelle. Bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties.

‘Erg betrokken’

Volgens Anne de Baat, gemeentesecretaris/algemeen directeur van Capelle, past een dergelijk fonds prima in het plaatje van de Capellenaren (“Wij hebben het liever niet over burgers of inwoners, maar over Capellenaren”). “Capellenaren zijn erg betrokken en denken en praten graag mee met waar het naartoe moet met deze gemeente. Ik ben ervan overtuigd dat Capellenaren ook echt willen weten welke keuzes hier in de gemeenten worden gemaakt die relevant zijn voor hun eigen leefomgeving, dus willen weten waar die euro naartoe gaat en wat ermee gedaan moet worden.” Een van de voorbeelden waar De Baat op doelt, is het stadsplein dat nog niet zo lang geleden aan vernieuwing toe was. “We hebben twee varianten neergelegd en daar is door een groot aantal Capellenaren op gereageerd. De variant die de meeste ‘stemmen’ kreeg, is als winnaar uit de bus gekomen. Wij hechten erg aan de mening van de Capellenaren.”

Die mening komt ook tot uiting in het Burgerpanel, een initiatief waar inmiddels tweeduizend Capellenaren gebruik van maken. “Zij worden meerdere keren per jaar via e-mail bevraagd op een aantal thema’s en daaruit krijgen wij als gemeente erg goede signalen”, aldus Han-Willem Groeneveld, unithoofd Communicatie en Strategie. “Daarnaast zijn we al een tijd bezig met een Burgerjury, waarbij we met enige regelmaat honderd mensen uitnodigen om mee te praten over het staande beleid. Wat merken zij ervan? Wat vinden zij ervan? Behoeft dat beleid nog aanscherping?”

Maak Capelle

Ook het opzetten van zogenoemde WijkOverlegPlatforms (WOP) en het online platform Maak Capelle, passen in het streven van Capelle aan den IJssel naar meer burgerparticipatie. Groeneveld: “Op de website van Maak Capelle dienen mensen uit de gemeente, Capellenaren dus, plannen in voor een initiatief, werven vrijwilligers en verzamelen middelen (geld en goederen) in om dat initiatief uit te voeren. Dat kan van alles zijn. Zoals het organiseren van een buurtbarbecue, een jeugdinstuif, het houden van een rollatorspreekuur of initiatieven om ouderen uit hun isolement te halen. Alles gaat supertransparant, waarbij er natuurlijk wel een aantal basisafspraken is gemaakt. Een reisje naar Disneyland Paris kan dus niet. Het moeten dingen zijn die de stad uiteindelijk beter maken. Aan dit soort instrumenten lees je ook het succes af. Als er geen beweging is of er gebeurt niets, dan werkt het ook niet. Maak Capelle laat zien dat er binnen onze gemeente echt vraag is naar dergelijke initiatieven. Het heeft wel als gevolg dat ook de rol van de gemeente, van de hele ambtelijke organisatie, verandert.”

Uitnodigende overheid

In de ogen van Anne de Baat gaat het steeds meer richting uitnodigende overheid, in plaats van een vooral sturende overheid. “Als overheid ga je dan even op je handen zitten. Je gaat niet handelen, maar nodigt uit zodat Capellenaren zeggen: oké, die uitgestoken hand pak ik op. Op die manier krijg je ook wat terug. Dat heeft wel gevolgen. Zo kan ervaren worden dat een regel te hard knelt en dat zou mogelijk betekenen dat je die regel in het vervolg niet meer gebruikt. Dat vraagt wel een stukje innovatie in de manier waarop wij ambtenaar zijn. Het vereist ook dat onze manier van werken open en transparant is. Op dat punt zijn er weinig grenzen. Dat is ook het beleid van het bestuur. We nodigen de Capellenaren bewust uit om daar iets van te vinden. Eens in de vier jaar mag dat formeel, maar liever hebben we dat zij dat iedere dag zeggen.”

Een reisje naar Disneyland Paris kan dus niet

Onderdeel van die uitnodigende overheid is ook het eerdergenoemde Denk- en Doe Mee! Fonds. “Als Capellenaren een goed plan hebben maar geen financiering, dan kunnen ze zich bij ons melden. Wij hebben geld gereser- veerd voor dergelijke initiatieven. Vanzelfsprekend wel met een paar kaders, want iedere euro moet uiteindelijk verantwoord worden. Voor de rest is het vooral een kwestie van loslaten en ruimte bieden. Die ruimte geeft ook creativiteit. Niet alleen bij de Capellenaren, maar ook bij tal van maatschappelijke organisaties die de handschoen oppakken.”

Armchair Auditing

Als we kijken naar de (open) initiatieven die Capelle aan den IJssel ontplooit in het kader van burgerparticipatie, dan is het niet vreemd dat juist deze gemeente deelneemt aan het project Armchair Auditing. De Baat: “Het is ook absoluut iets dat bij ons past. Het sluit aan bij waar we mee bezig zijn. Datawarehouse, open data. Het sluit ook aan bij het betrekken van Capellenaren bij wat we doen én het sluit aan bij de transparantie die het bestuur nastreeft. Ook geeft het iets van facilitering weer voor die uitnodigende overheid. Als je wilt weten hoe het precies in elkaar zit, dan heb je ook de informatie nodig om er iets van te vinden. Bijvoorbeeld als je wilt weten waarom er bij jou in de wijk meer geld wordt uitgegeven aan openbaar gebied dan in de wijk iets verderop. Het past in de manier waarop wij, als gemeente, een stuk verantwoording af willen en moeten leggen richting gemeenschap. Dus ja, dit project sluit naadloos aan bij wat we doen.”

• Begroting Capelle 2018
• Maak Capelle
• WijkOverlegPlatform

Armchair auditing

Beeld: Dreamstime

Armchair Auditing is een initiatief van Geonovum, de Algemene Rekenkamer, Imagem, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en iBestuur. In een pilot van enkele maanden wordt een beperkt aantal gemeenten bezocht. Aan de hand van thematische, interactieve kaarten wordt duidelijk waar en hoe bij die gemeenten publieke gelden worden besteed en wordt inzicht verkregen in de verschillen tussen buurten en wijken. Daarbij wordt ingezoomd op een aantal onderwerpen, die bij voorkeur zijn bepaald door inwoners van de onderzochte gemeenten. De uitkomsten van de pilots worden gedeeld via iBestuur.

Een van de deelnemers aan het pilotproject is Capelle aan den IJssel. Deze gemeente wil graag meer inzicht hebben in de ‘checks & balances’ van het overheidsoptreden. Door gebruik te maken van thematische, interactieve kaarten wordt duidelijk waar en hoe gelden worden besteed en wordt inzicht verkregen in de verschillen tussen buurten en wijken. Begin 2018 worden in een pilot de uitgaven voor burgerinitiatieven en burgerparticipatie in 2017 geïnventariseerd en in kaart gebracht. Met burgers, rekenkamer, politiek en bestuur worden de resultaten geëvalueerd en moet helder worden wat de meerwaarde van deze locatieintelligente informatie kan zijn voor de lokale samenleving. De pilot sluit binnen Capelle aan den IJssel aan op de strategie van datagedreven beslissingen nemen.

Eerdere artikelen: iBestuur 23, pagina 46 iBestuur 24, pagina 40

Download iBestuur magazine nummer 25 (PDF)