Nieuwe cookiewetgeving: wat verandert er?

Cookies, voor consumenten vaak een tamelijk vaag begrip. Voor online marketeers zijn cookies echter een cruciaal middel om hun producten of diensten onder de aandacht van de consument te brengen. De huidige regelgeving wordt vervangen door de nieuwe Europese e-Privacy Verordening. Naar alle waarschijnlijkheid zal deze in 2019 in werking treden. Een mooi moment om stil te staan bij de gevolgen van deze nieuwe wetgeving voor zowel consumenten als online marketeers.

Verschillende soorten cookies en de huidige vereisten

Allereerst is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de verschillende typen cookies. Niet alle cookies hebben dezelfde functie en niet alle cookies zijn dan ook aan dezelfde regels onderworpen. Er zijn drie ‘soorten’ cookies te onderscheiden: Functionele, analytische en tracking (marketing) cookies.

Functionele cookies

Functionele cookies zijn cookies die noodzakelijk zijn om een bepaalde dienst of een webshop te laten functioneren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het bijhouden van je virtuele winkelmandje of de situatie waarin een website zorgt dat je ingelogd blijft bij een volgend bezoek. Aangezien dit type cookie slechts gebruikt wordt indien dit noodzakelijk is voor het aanbieden van bepaalde diensten, hoeft hier geen toestemming voor gevraagd te worden.

Analytische cookies

Door middel van analytische cookies wordt het gedrag van websitebezoekers gemonitord. Organisaties gebruiken deze data om hun website te optimaliseren en bijvoorbeeld gebruiksvriendelijker te maken. Enkel indien (I) privacy van websitebezoekers niet of nauwelijks geschonden wordt, (II) gegevens niet met derde partijen worden gedeeld en (III) cookies uitsluitend worden gebruikt om informatie te verkrijgen over de kwaliteit of effectiviteit van een dienst, hoeft er geen toestemming gevraagd te worden.

Een voorbeeld van een analytische cookie is Google Analytics. Voor Google Analytics dien je echter nog wel toestemming te vragen aan websitebezoekers. Er worden immers persoonsgegevens gedeeld met een derde partij, namelijk Google. Je kunt deze cookie tegenwoordig wel zo instellen, dat er geen persoonsgegevens worden doorgegeven aan Google en je geen toestemming van websitebezoekers hoeft te vragen. Hoe je dat doet vind je hier.

Voor functionele cookies hoef je dus geen toestemming te vragen. Voor analytische cookies in sommige gevallen wel.

Tracking cookies

Voor tracking cookies dien je altijd om toestemming te vragen. Door middel van tracking cookies kunnen bedrijven internetgebruikers volgen over bepaalde websites en allerlei informatie over hen verzamelen. Door middel van deze informatie kunnen bedrijven een enorme hoeveelheid aan informatie verzamelen over hun gebruikers. Dankzij deze informatie kunnen bedrijven uiteindelijk gericht adverteren.

Hieronder vallen ook de zogenoemde ‘tracking pixels’. Dit zijn cookies van derde partijen, die geplaatst worden op een website, om op die manier informatie uit te lezen van degene die de website bezoekt. Op deze manier houdt de derde partij bij welke pagina’s een gebruiker bezoekt, om vervolgens gerichte advertenties te versturen. Een actueel voorbeeld hiervan zijn de websites van zorgverzekeraars, waar een Facebook trackingpixel op geplaatst werd. Op deze websites delen mensen vaak bijzondere persoonsgegevens, zoals gegevens over hun gezondheid. Voor het plaatsen van dit soort cookies, is volgens de huidige wetgeving al toestemming nodig en aangezien het in bepaalde gevallen ook nog gaat om bijzondere persoonsgegevens, moet sprake zijn van uitdrukkelijke toestemming. Dit is een verzwaarde vorm van toestemming waarbij een gebruiker expliciet zijn wil omtrent de verwerking moet hebben geuit. Enkel een cookiemelding is dan niet voldoende.

So, what’s new?

Zoals hierboven reeds benoemd, zal de Nederlandse cookiewetgeving in 2019 waarschijnlijk plaatsmaken voor de e-Privacy Verordening. Volgens de Europese Commissie zal deze nieuwe Verordening “een hoog niveau van bescherming van de persoonlijke levenssfeer voor gebruikers van elektronische communicatiediensten en een gelijk speelveld voor alle marktdeelnemers garanderen”. In 2016 heeft de Commissie onderzoek gedaan onder burgers om meer te weten te komen over de mening van burgers zelf. Hier kwam onder andere naar voren dat 78 procent van hen het zeer belangrijk vindt dat persoonlijke informatie op hun computer, smartphone of tablet alleen kan worden opgevraagd met hun toestemming.

De beoogde nieuwe regelgeving sluit goed aan bij deze behoefte van burgers. Zo mogen analytische cookies louter voor eigen gebruik worden toegepast en niet met derden worden gedeeld. Ook ‘cookiewalls’ zijn straks verleden tijd. Door middel van een cookiewall wordt de toegang tot een website geweigerd indien er geen toestemming wordt gegeven voor het plaatsen van de cookies. Volgens de Commissie is deze niet geldig indien een gebruiker geen echte vrije keuze heeft of niet in staat is zijn toestemming te weigeren of in te trekken zonder nadelige gevolgen.

De nieuwe Verordening moet bovendien tot gevolg hebben dat cookies via de browserinstelllingen aan en uit gezet kunnen worden. Gebruikers hoeven dit dan maar één keer te doen, in plaats van dit op iedere website apart aan te geven.

Omtrent het verzamelen van bijzondere persoonsgegevens waarbij uitdrukkelijk toestemming gegeven moet worden, is er nog onduidelijkheid over de manier waarop dit zou moeten gebeuren. Zeer waarschijnlijk kan ook deze uitdrukkelijke toestemming via de browserinstellingen worden verleend.

De invloed van de nieuwe wetgeving voor online marketeers

Tot op heden maken online marketeers nog veelvuldig gebruik van tracking cookies. Nu gebruikers de mogelijkheid hebben om deze via hun standaard browserinstellingen te weigeren, zullen online marketeers met een andere aanpak moeten komen. Denk bijvoorbeeld aan manieren om je gebruikers alsnog te verleiden om toestemming te geven; dit is uiteindelijk toch de ultieme manier om je diensten of producten te verkopen en gebruik te maken van “retargeting”.

De invloed van de nieuwe wetgeving voor gebruikers

Als gebruiker zal je binnenkort de mogelijkheid hebben om je browser zo in te stellen dat je nooit meer ‘last’ hebt van tracking cookies. De kans bestaat dan wel dat wij gebruikers op de lange termijn moeten gaan betalen voor het gebruik van bijvoorbeeld nieuwswebsites. Als websites hun inkomsten niet meer uit advertenties kunnen halen, zullen ze het toch ergens anders van moeten betalen. En geef nou toe, soms is het toch best handig als je wordt geattendeerd op een kortingsactie bij je favoriete winkel?

Eigen keus

De cookiewetgeving gaat vrij drastisch veranderen, met name op het gebied van tracking cookies. Voor degenen die erg op hun privacy gesteld zijn is dit hartstikke fijn, voor online marketeers wat minder fijn. In het licht van de continue discussie over recht op privacy, lijkt het geen slechte zaak om gebruikers in ieder geval de keuze te bieden om wel of geen toestemming te verlenen.

Sophie Verhoeven is werkzaam als student-stagiaire bij deJuristen Amsterdam