Niet veel, helaas. Tot die conclusie komt Lector lokaal bestuur en digitalisering Willem Bantema van NHL Stenden Hogeschool en zijn team in een onderzoek in opdracht van het Districtelijk Veiligheidsoverleg IJsselland. De Algemene Politie Verordening, maar ook de Gemeentewet zijn in een hele andere tijd tot stand gekomen en gericht op het fysieke domein.
De huidige regels blijken ongeschikt om online ordeverstoringen te tackelen. | Beeld: Shutterstock
Verstoringen van de openbare orde beginnen steeds vaker online, denk aan de avondklokrellen en recente boerenprotesten. Welke juridische mogelijkheden hebben gemeenten dan om in te grijpen? Het Districtelijk Veiligheidsoverleg IJsselland liet er als eerste regio in Nederland onderzoek naar doen door NHL Stenden. Peter Snijders, burgemeester van de gemeente Zwolle: “Op het moment dat je online zaken ziet die tot ordeverstoringen kunnen leiden, wil je in formele zin de ruimte hebben om maatregelen te kunnen nemen.” In het Districtelijk Veiligheidsoverleg IJsselland werken 11 burgemeesters uit de regio IJsselland, politie en Openbaar Ministerie samen aan vraagstukken op het gebied van integrale veiligheid.
Geen kant- en klare oplossingen
Lector lokaal bestuur en digitalisering Willem Bantema begrijpt de behoefte van gemeenten aan handvatten. “Het past bij deze tijd, dat burgemeesters de juridische mogelijkheden van de online wereld gaan verkennen. De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma probeerde dat vorig jaar met een online gebiedsverbod en burgemeester Femke Halsema van Amsterdam stelt een proef in om geweld via drillraps te voorkomen. Het blijft alleen onduidelijk wat ze wel en niet mogen. In die zin dragen deze proeven bij aan meer inzicht in mogelijkheden en beperkingen.”
Het onderzoek dat Bantema deed vanuit de Thorbecke Academie biedt geen kant-en-klare oplossingen. Daarvoor is het probleem te complex volgens de lector. “Het onderzoek geeft wel meerdere hulpmiddelen die overheden verder kunnen helpen. Wij hebben gekeken wat er binnen de APV kan. Maar vooral vanwege grondrechten zijn de mogelijkheden beperkt of niet toegesneden op het online domein. Dat geldt niet alleen voor de APV. Ook de Gemeentewet is in een hele andere tijd tot stand gekomen en gericht op het fysieke domein.”
Duidelijke wetgeving nodig
Volgens Bantema zijn de huidige regels ongeschikt om online ordeverstoringen te tackelen. “Dit kan opgelost worden. In België doen ze dat lokaal bijvoorbeeld door in het Algemeen Politiereglement heel simpel toe te voegen dat bepaalde regels ook online gelden. Eerder gaf de minister van Justitie en Veiligheid aan dat het aan gemeenteraden is om verder te verkennen of de APV mogelijkheden biedt. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek ligt het meer voor de hand dat vanuit Den Haag wetgeving ontwikkeld wordt om gemeenten verder te ondersteunen, bijvoorbeeld door expliciete bevoegdheden toe te kennen aan burgemeesters.”
Het Districtelijk Veiligheidsoverleg IJsselland gaat de uitkomsten van het onderzoek aanbieden aan de ministers van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken. Ze hopen met dit onderzoek de gemeenten en de landelijke overheid een stap verder te helpen. Peter Snijders: “Het zou mooi zijn als we gezamenlijk tot een goede juridische basis komen om in voorkomende gevallen adequaat te kunnen reageren én handelen.”
