Oostenrijkse Ministerie van Economische Zaken laat niet-Europese cloud achter zich
Het Oostenrijkse Federale Ministerie van Economische Zaken, Energie en Toerisme stapt over naar een eigen IT-infrastructuur die is gecentreerd rond Nextcloud, samen met Collabora. Het traject ging in ongeveer vier maanden van proof of concept naar de uitrol naar de 1200 medewerkers van het ministerie. De succesvolle migratie wordt toegeschreven aan een geleidelijke overgang en het integreren van nieuwe oplossingen met bestaande systemen.
Met de overstap zet Oostenrijk zich flink op de kaart in Europa, dat al lange tijd discussieert over het versterken van de digitale soevereiniteit van de lidstaten. Uit een eigen risicoanalyse bleek dat de inzet van niet-Europese clouddiensten aanzienlijke juridische en beveiligingsonzekerheden met zich mee zou brengen, vooral met betrekking tot de bescherming van gevoelige informatie onder de AVG en de aankomende NIS2-richtlijn.
Het ministerie besloot Nextcloud te implementeren op zijn eigen nationale infrastructuur, waardoor de beveiliging, gegevensbescherming en onafhankelijkheid werden versterkt, terwijl de vertrouwde workflows behouden bleven.
Hybride opzet
Tijdens het project was het ministerie al bezig met de implementatie van Microsoft 365 en Teams. Die weg wilde men niet meteen afbreken. In plaats daarvan implementeerde het ministerie een hybride architectuur: Nextcloud verzorgt de interne samenwerking en het veilige gegevensbeheer, terwijl Teams beschikbaar blijft voor externe vergaderingen. Het plan is wel om deze geleidelijk uit te faseren naarmate de licenties verlopen.
In vier maanden werd een proof of concept uitgerold naar de 1200 medewerkers van het ministerie. Een traject dat doorgaans op veel weerstand stuit bij gebruikers van gevestigde bedrijfsapplicaties zoals Microsoft Office. Martin Ollrom, CIO van het ministerie legde tijdens het Nextcloud Enterprise Day Copenhagen 2025-evenement uit wat dit project anders maakte: ‘Een uitgebreide informatiecampagne, duidelijke communicatie, training en een geleidelijke overgang zorgden voor een hoge acceptatie en een soepel proces. Door de nieuwe oplossing te integreren in bestaande systemen, konden we onze digitale servicecatalogus en samenwerkingsprocessen moderniseren zonder de bestaande workflows te wijzigen.’
De case van BMWET laat volgens Nextcloud zien dat digitale soevereiniteit geen alles-of-niets-verschuiving is. Elke organisatie begint vanuit een ander uitgangspunt, met zijn eigen tools, regelgeving en gebruikersverwachtingen.
Bekijk HIER een video over de stappen die het Oostenrijkse ministerie van EZK nam.
Open source rukt op
Niet alleen bij Economische Zaken, ook bij Defensie werd onlangs met succes de migratie van alle desktopsystemen (ongeveer 16.000 werkstations) van Microsoft Office naar LibreOffice afgerond. Die stap was ook bedoeld om digitale soevereiniteit te bevorderen, hoewel er ook een financieel aspect meespeelde: de migratie bespaart de Oostenrijkse strijdkrachten ongeveer 6,5 miljoen dollar aan jaarlijkse licentiekosten.
Een groot deel van de Oostenrijkse overheid is echter nog niet overgestapt. Het is echter waarschijnlijk dat dit andere sectoren van de Oostenrijkse overheid zal beïnvloeden, aangezien het land de komende jaren wil overstappen op een soevereine, door de EU gecontroleerde infrastructuur.
Verder in Europa…
Oostenrijk is zeker niet de enige die afstand neemt van internationale clouds en closed-source softwareplatforms die grotendeels worden gecontroleerd door de Amerikaanse belangen. Zo migreerde de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein in zes maanden tijd haar complete e-mailsysteem van Microsoft Exchange en Outlook naar de open source-alternatieven Open-Xchange en Thunderbird. Ruim 40.000 mailboxen met meer dan 100 miljoen e-mails en agenda-items werden omgezet. Een enorme operatie, en vooral een belangrijke stap op weg naar digitale soevereiniteit.
En deze week werd bekend dat het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) Microsoft 365 inruilt voor Open Desk, een Europees open source alternatief.
In Nederland besloot de Belastingdienst, Douane en Toeslagen juist over te stappen op Microsoft 365 voor hun kantoorautomatisering. Dat liet staatssecretaris Eugene Heijnen van Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane in een brief aan de Tweede Kamer weten. Dit besluit betekent dat de Nederlandse overheid zich voor de komende jaren vastlegt aan een Amerikaanse clouddienst, terwijl het parlement juist herhaaldelijk heeft aangedrongen op meer digitale autonomie en minder afhankelijkheid van buitenlandse techgiganten. Over de keuze voor Microsoft zijn begin oktober direct Kamervragen gesteld.
Volgens ons eigen Ministerie van Economische Zaken (EZ) zou het stopzetten de Amerikaanse clouddiensten op dit moment tot ‘onoverkomelijke verstoring’ van de digitale dienstverlening leiden. In antwoord op Kamervragen schrijft demissionair staatssecretaris Van Marum afgelopen september dat Amerikaanse leveranciers zoals Microsoft en Amazon Web Services momenteel onmisbaar zijn voor de continuïteit van processen en diensten.
Lees ook:
- Internationaal Strafhof neemt afscheid van Microsoft 365 – iBestuur
- Hoe Sleeswijk-Holstein digitaal een stuk onafhankelijker is geworden – iBestuur
- Centric en Nextcloud gaan samen soevereine werkplekken ontwikkelen – iBestuur
- Belastingdienst kiest ondanks zorgen toch voor overstap naar Microsoft 365 – iBestuur
- ‘Stopzetten Amerikaanse clouddiensten leidt tot verstoring bij EZ’ – iBestuur
