De doelstelling van het NOiV en de motie-Vendrik zijn niet gerealiseerd. Tijd voor een nieuw open-ICT-plan. Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Is er iemand in de Tweede Kamer die wil luisteren?
Mathieu Paapst heeft een geweldig onderzoek gedaan naar de invloed van open source- en open standaardenbeleid op de Nederlandse aanbestedingspraktijk. Ik ben er erg blij mee. Het lezen van het onderzoek was een feest van herkenning. Mijn stellingen die ik jaren doe vanuit mijn ‘gutfeeling’ eindelijk wetenschappelijk onderbouwd.
Vendor lock in wordt als een van de grootste problemen benoemd. Door vendor lock-in, ontstaat er geen eerlijke concurrentie. De grootste oorzaken is het niet gebruiken van open standaarden. “Wat? Zei u niet?“ hoor ik u nu vragen.
Inderdaad ik zei niet gebruiken van open standaarden. Ik vind het een gotspe, eerlijk waar. Geen weldenkende burger zou een inbouwkoelkast kopen die afwijkende maten heeft en alleen gevuld kan worden met voedsel uit de Albert Hein. Maar de overheid wel. Dat je vervolgens de rest van je leven aan de Appie vast zit of je moet de hele keuken verbouwen, wordt maar niet begrepen. Het falende Algemene Rekenkamer-onderzoek naar de kostenbesparingen bij gebruik van open standaarden en open source is hier mede debet aan.
Tineke Egyedi (vice) president bij de European Academy for Standarization schreef een vernietigend artikel over dit onderzoek. De ARK haalt open standaarden en open source door elkaar en heeft in de berekeningen appels met peren vergeleken. Het zou over moeten. Ja, het zou inderdaad over moeten. Tineke vertelde dat in international verband het rapport inmiddels wordt aangehaald terwijl niemand weet hoe ondeugdelijk het is. De gevolgen van dat rapport zijn dus verstrekkend. Ik schaam me er bijna voor dat ik de veroorzaker ervan ben.
Het onderzoek van Mathieu Paapst concludeert dat de doelstellingen van het NOiV en de motie-Vendrik nog niet zijn behaald en adviseert een nieuw open-ICT-plan voor Nederland. Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Is er iemand in de Tweede Kamer die wil luisteren?
Ik was op de conferentie Open iOverheid voorafgaand aan de promotie van Paapst. Een bijeenkomst om toch een beetje moedeloos van te worden. Het afsluitend debat van politici werd door twee Kamerleden op het laatste moment afgezegd. De aanwezige Kamerleden van PvdA en VVD waren onhandig in hun optreden. Het wekte, terecht, irritatie op bij de aanwezigen. Die moedeloosheid was ook in de zaal merkbaar. Vaak voelt het alsof we weer bij af zijn. Inmiddels hebben we in de hele EU dezelfde aansluiting om onze mobieltjes mee op te laden, maar open standaarden binnen de ICT worden nog steeds met voeten getreden.
Lang, al veel te lang, voeren we discussie over open standaarden en open source. Beiden Kamerleden, tezamen goed voor een Kamermeerderheid, sterker nog, regeringspartijen, zaten daar en waren niet in staat met de vuist op tafel te slaan en voor een eerlijke markt te zorgen. Ik ben er nog steeds van overtuigd dat het hanteren van open standaarden en overgaan op open source bakken met geld kan schelen. Ja, bakken met geld. En een impuls voor de ICT-markt zal zijn. Dat is goed voor de economie. Hoe zat het ook al weer met de bezuinigen en de crisis?
Wij hebben het bijvoorbeeld over het gebruik van Magister in scholen?
Magister is inderdaad één van de meest kwetsende en kwalijke voorbeelden, maar ook eenvoudige dingen als het niet accepteren van ODF en PDF op een groot deel van de universiteiten en HBO’s is een probleem dat nog altijd duidelijk aanwezig is. Om die reden heb ik het onderwijssysteem in ons land maar gelaten voor wat het was toen mijn leerplicht erop zat, destijds. De middelbare school was al dramatisch genoeg voor iemand die simpelweg de EULA van Microsoft Windows niet accepteerde.
Ik ben nu bezig met een nieuwe campagne tegen Magister, ondanks het feit dat de vorige ongeveer een jaar geleden zonder enig succes is gestrand. Dat heeft voor een groot deel ook te maken met het ‘not in my back yard’-idee van velen. Zelfs wanneer iemand Microsoft-producten gebruikt en dus geen “problemen” met Magister heeft, zorgt dat product er nog wel voor dat mensen zoals ik worden gedwongen om overeenkomsten aan te gaan met een bedrijf waarmee ik het structureel oneens ben, en software in mijn huis te nemen die ik niet vertrouw omdat ik de werking er niet van kan en mag weten. Dat lijkt mij toch niet iets dat men zou moeten willen, ondanks hun eigen opvattingen. Wanneer ik nu bij iedereen aan zou bellen en ze zou dwingen om een tomaat te eten, zou dat toch ook raar gevonden worden? Ik mag aannemen dat dat voor mensen die tomaten lekker vinden, niet anders is. Hoe stom dit voorbeeld ook mag zijn; dit is wel wat er elke dag gebeurt.
Daarom moet deze discussie wat mij betreft algemener worden gemaakt. We moeten het niet zo zeer meer richten op specifieke software of bestandsindelingen (want dat begrijpen de meeste mensen gewoonweg niet), maar op de gedwongen afname van gepatenteerde softwareproducten, waarvoor men verplicht wordt om een licentieovereenkomst te accepteren, of hij of zij dit nu wil of niet. Als ik de broncode van een product niet kan inzien, vertrouw ik het niet. Punt. En dat zou mijn goed recht toch moeten zijn, lijkt me? Nu is het zo dat met name binnen het onderwijs, het nagenoeg onmogelijk is om er op een normale manier deel van uit te maken wanneer je niet akkoord gaat met de EULA’s van MS Windows of Apple Mac OS. Ze gooien alles nu wel op telefoons en tablets, maar ook die zijn verre van vrij. Ook het “open source” Android is voor een groot deel niet-vrij, en dingen als de Play Store hebben duidelijke licentieovereenkomsten die ik niet wens te accepteren. “Apps” in algemene zin zijn geen oplossing voor dergelijke problemen, omdat ze vrijwel nooit vrije software zijn, en vrijwel nooit via vrije repositories worden verspreid.
Op Webrazzies.nl is Magister overigens opnieuw genomineerd. Ik wil voor niemand reclame maken (en ik denk eerlijk gezegd niet dat het veel uit gaat halen), maar ik zou toch iedereen willen adviseren om ook een nominatie uit te brengen. Ze zijn binnen een maand in ieder geval alweer met afstand koploper.
En verder is het echt belangrijk om de poot stijf te houden. Je kunt wel MS Windows in een virtuele machine of een oude PC op zolder opstarten, maar dan gaat je tegenzin echt niets uithalen. Op die manier merkt de ‘tegenpartij’ niet eens dat je problemen met de werkwijze hebt. Natuurlijk is het makkelijker om het ‘dan maar’ te doen, maar zo wordt het verschil nooit gemaakt. We zullen met z’n allen duidelijk moeten maken dat gesloten standaarden niet geaccepteerd worden. Of dit nu Silverlight-applicaties of DOC-bestanden zijn, maakt niet uit. Als anderen gedwongen worden om specifieke (propriëtaire) softwareproducten in te zetten om van een openbare dienst gebruik te maken, is er iets HEEL erg mis.
Hallo,
dat open standaarden – of eigenlijk het gebrek daaraan – de bron zijn van situaties als vendor lock in, is eigenlijk logisch. Bedrijven als Microsoft en Oracle hebben gewoon vrij baan, en pakken hun kansen.
Op heel veel terreinen (ICT van scholen, gemeentelijke ICT) is er heel veel software in gebruik wat niet gebruik maakt van open standaarden. In Amsterdam alleen al is de schatting van de kosten daardoor 128 miljoen, een verdubbeling van de 64 miljoen die redelijk worden gevonden. Deze kosten zijn te wijten aan de vele verschillende applicaties die allemaal hun eigen standaarden hanteren. En heeft men te maken met een zeer ingewikkeld systeem, waar steeds vaker wordt geroepen dat men eigenlijk opnieuw moet beginnen.
Ik wist van de discussie in groningen, en de grote afstand was voor mij een bezwaar om erheen te gaan.
U noemt terecht bezuinigingen in dit verband. Overal wordt bezuinigd, maar echte stappen (het instellen van verplichte open standaarden op cruciale gebieden) in de ICT van de overheid worden amper genomen.
U noemt dat kamerleden hebben afgezegd. Weet u wat de reden daarvan was? En het optreden van de wel aanwezige noemde u onhandig. Wat was daar onhandig aan?
Stef Bon
In het basisonderwijs wordt veel aandacht besteed aan sociaal wenselijk gedrag met het begrip “mediawijsheid”.
Op elke school waar Apple of Microsoft de standaard is, weet ik in ieder geval direct dat “mediawijsheid” een hol begrip is.
Mediawijsheid begint bij de keuze van je besturingssysteem, vind ik.
Kees Epema, Ict coordinator
Ontbrekende softwaregereedschappen is ook een vorm van closed
source. Bij linuxes vindt je altijd prima compilers… en dat moet ook wel als je een tarball aangeleverd krijgt.
Veel van de desinteresse is wellicht basale onwetendheid bij de
praatgrage politici. Ik pleit daarom voor een wet “Open Source Bekwaamheid voor Politieke Ambtsdragers” met een verplicht examen voor iedere politicus die denkt verstand te hebben van ICT of er uitspraken over heeft.
Voor preliminaire scholing kunnen ze na een test bij mij mogelijk terecht!
Onno on C and unixes