Common Ground is een informatiekundige visie op hoe gemeenten gegevens eenvoudiger, sneller en slimmer gaan inrichten. Dit is een grote, meerjarige transitie. De VNG en de gemeenten zelf hebben hierin allebei hun rol. Willem Geessink van het CIO-Beraad van gemeenten en Raymond Alexander van VNG spreken over Common Ground en de samenwerking.
Het initiatief Common Ground is gestart in 2017 (kader). Waar staat het nu, vier jaar later? Raymond Alexander, manager bij VNG en trekker van Common Ground: “In 2021 is Common Ground een nieuwe fase ingegaan. De eerste jaren stonden in het teken van pionieren en ontdekken. En ik denk met succes. Gemeenten, marktpartijen, mede-overheden en de VNG hebben aangetoond dat Common Ground werkt in de praktijk. En veel gemeenten en marktpartijen passen Common Ground nu al toe. In 2021 hebben we de focus verlegd naar het opschalen. Dus: samen oplossingen maken waarvan veel gemeenten kunnen profiteren.”
Willem Geessink is CIO van gemeente Enschede en plaatsvervangend voorzitter van het CIO-Beraad (CIO’s van de 100.000+ gemeenten). Geessink reageert: “De mensen die ik spreek binnen gemeenten zijn enthousiast over Common Ground. Tegelijk merk ik dat bestuurders concreet willen weten: waar staan we, wat hebben we eraan en wat betekent dit voor onze burgers en organisatie? Die antwoorden zijn er. We moeten ze alleen beter delen.”
Alexander begrijpt die behoefte: “We doen met Common Ground een belofte: eenmalig ontwikkelen en meervoudig toepassen. Dat heeft een lange adem, blijkt in de – weerbarstige – praktijk. Maar er gebeurt veel op het fundament van Common Ground. Neem als voorbeeld het programma ‘Haal Centraal’ dat API’s ontwikkelt die gegevens ophalen bij de bron. Het proces is gestart om deze API’s te benoemen tot standaard: pas toe of leg uit. Daarmee zetten we een grote stap.”
“Common Ground is geen ‘big bang’ die morgen beschikbaar is, maar een grote kast die we samen vakje voor vakje invullen.”
“Dat soort fundamentele basiscomponenten heb je nodig om deze beweging te maken”, beaamt Geessink. “Veel gemeenten bouwen niet zelf. Ze zijn afhankelijk van hun leveranciers. Als er standaard API’s zijn, moet je als gemeente eisen dat leveranciers die gebruiken. Ik zie nu al in de praktijk dat leveranciers bevraagd worden door gemeenten: ‘hoe voldoen jullie aan Common Ground?’ Ook de opgestelde contractvoorwaarden in de Gemeentelijke Inkoopvoorwaarden bij IT (GIBIT) helpen daarbij. In die voorwaarden staat welke eisen je als gemeente aan leveranciers kunt stellen in relatie tot Common Ground. Kortom: Common Ground is geen ‘big bang’ die morgen beschikbaar is, maar een grote kast die we samen vakje voor vakje invullen.”
Samenwerking pijler onder transitie
In 2021 heeft de VNG een transitiestrategie opgesteld voor Common Ground. Daarin staat hoe gemeenten komen tot de nieuwe informatievoorziening. Alexander: “Een belangrijke pijler onder die transitie is de samenwerking tussen gemeenten en de VNG. Ieder heeft daarin een eigen rol. Gemeenten ontwikkelen – samen met marktpartijen – oplossingen in de visie van Common Ground. De VNG maakt zelf géén oplossingen, maar voert regie en ondersteunt gemeenten en marktpartijen. Bijvoorbeeld door standaarden te realiseren. Immers, als 352 gemeenten een standaard omarmen, geeft dat vertrouwen bij marktpartijen om te investeren.”
Geessink reageert: “Juist omdat de uitvoering van Common Ground bij gemeenten ligt, was er vanuit gemeenten behoefte aan betere afstemming met de VNG. De besluitvorming duurt nu soms te lang. Op een gegeven moment is er op een inhoudelijk niveau een besluit genomen. Maar, dan moet het nog langs drie gremia voor een ‘stempel’. We kunnen versnellen als we het besluit op het juiste niveau laten nemen. Ook hebben gemeenten nu niet altijd invloed op wat we wanneer doen. Als CIO’s willen we tijdig meepraten over: wat gaan we doen, wat heeft prioriteit en hoe nemen we besluiten?”
Overlegstructuur
Daarom zijn gemeenten en de VNG in 2021 in gesprek gegaan over optimalisatie van de overlegstructuur binnen Common Ground. De VNG heeft dit uitgewerkt in een voorstel: de Architectuur van de Samenwerking. Het voorstel heeft twee belangrijke pijlers. Ten eerste: het CIO-Beraad van gemeenten wordt het eerste aanspreekpunt voor Common Ground. Ten tweede: het CIO-Beraad en de VNG komen ieder kwartaal bij elkaar om af te stemmen. Met het CIO-Beraad worden afspraken gemaakt over hoe ook kleine gemeenten vertegenwoordigd worden in de overlegstructuur.
Wat gaat deze overlegstructuur gemeenten concreet opleveren? Alexander: “Ten eerste veel duidelijkheid: wie gaat werken aan welke componenten? Ten tweede: snelheid door vereenvoudiging van besluitvorming. De leden van het CIO-Beraad valideren technische dilemma’s en keuzes en adviseren bestuurders van Common Ground, zoals het College van Dienstverleningszaken van de VNG en de Tasforce Samen organiseren.” Geessink vult aan: “Daarmee komt ieder in zijn rol. Bestuurders zijn er om de koers te bepalen en te bewaken. Die moet je niet lastigvallen met detailbeslissingen over de techniek. De leden van het CIO-Beraad geven de bestuurders een afgewogen advies. Net zoals CIO’s dat doen in hun eigen gemeentehuis.” De Architectuur van de Samenwerking wordt volgens Geessink breed gedragen onder de leden van het CIO-Beraad. “Er is een brede consensus over de basis. We moeten de details samen met de VNG verder invullen, maar hiermee ligt er een fundament waarop we verder kunnen bouwen.”
Over Common Ground
Common Ground is een informatiekundige visie op hoe gemeenten gegevens eenvoudiger, sneller en slimmer gaan inrichten. Door data los te koppelen van werkprocessen en applicaties. En door data te bevragen bij de bron in plaats van lokaal als kopie op te slaan. Met de herinrichting van de informatievoorziening kunnen gemeenten op een moderne en flexibele manier inspelen op maatschappelijke opgaven. Common Ground is de informatiekundige onderlegger van Samen Organiseren.
Lees meer op www.commonground.nl
