De komende jaren zullen Europese ontwikkelingen, zoals de AI Act, Data Governance Act en de Data Act zich in razend tempo vertalen naar Nederlandse kaders. Het samenkomen van Europese en Nederlandse initiatieven kan een perfect storm veroorzaken als we niet investeren in datamanagement en data governance.
De komende jaren zullen Europese ontwikkelingen, zoals de AI Act, Data Governance Act en de Data Act zich in razend tempo vertalen naar Nederlandse kaders. Het samenkomen van Europese en Nederlandse initiatieven kan een perfect storm veroorzaken als niet geïnvesteerd gaat worden in goed datamanagement en het organiseren van data governance.
Er zijn veel onzekerheden als we naar de toekomst kijken, maar op het gebied van data zijn de ontwikkelingen redelijk goed te voorspellen. Het belang van data neemt de komende jaren toe, publieke waarden worden belangrijker en daarom wordt data meer gereguleerd. De impact hiervan kan groot zijn als de datahuishouding niet op orde is, maar dit besef is nog lang niet overal doorgedrongen.
Europa heeft stevige ambities op het gebied van data en digitalisering. Die ambities worden de komende jaren gestuwd met een aantal grote wetgevingspakketten zoals de AI Act, Data Governance Act en de Data Act. Tegelijkertijd wordt er geïnvesteerd in de ontwikkeling van een Europese digitale identiteit en Data Spaces, om data eenvoudig en vrij door lidstaten en sectoren te laten stromen.
De snelheid waarmee deze ontwikkelingen op ons afkomen is ongeëvenaard, hoewel wij natuurlijk zelf ook onderdeel zijn van Europa. En ook Nederland beweegt zich dan ook in steeds sneller tempo richting een datagedreven overheid en maatschappij, met oog voor de publieke waarden. Zo richten de Interbestuurlijke Datastrategie, de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en de Strategie Digitale Economie zich allemaal op het ontsluiten van de economische en maatschappelijke waarde van data.
Het samenkomen van de Europese en Nederlandse ambities en initiatieven betekent een opgave voor de overheden die onvoldoende voorbereid zijn. De komende jaren zullen Europese ontwikkelingen, zoals de aanstaande AI Act, zich in razend tempo vertalen naar Nederlandse kaders, waarbij nu al de eerste stappen worden gezet met bijvoorbeeld de komst van een toezichthouder voor algoritmes.
Grip krijgen op de meest kritieke data is een maatschappelijk, maar ook steeds vaker een wettelijke plicht.
In de basis is de opgave helder, namelijk dat data gezien en behandeld moet worden als een asset én een liability. Zo wordt behalve de wortel ook de stok gehanteerd. Dit betekent dat er meer aandacht moet komen voor het beheer van data, datakwaliteit en eigenaarschap. Grip krijgen op de meest kritieke data van de organisatie is daarmee niet alleen een maatschappelijk, maar ook steeds vaker een wettelijke plicht.
Toch lijken veel organisaties zich nu pas hiervan bewust te worden. Het samenkomen van Europese en Nederlandse initiatieven kan voor deze partijen een perfect storm worden als niet geïnvesteerd gaat worden in goed datamanagement en het organiseren van data governance. Voor veel organisaties is het echter al een uitdaging om überhaupt zicht te krijgen op welke data zijn vastgelegd en waar, laat staan wie eigenaar is en wie verantwoordelijk voor de data. En bij het delen van data worden die verantwoordelijkheden al helemaal diffuus.
Wil Nederland haar digitale ambities realiseren en verantwoord datagebruik mogelijk maken moet er dus ook serieus aandacht én sturing komen op datamanagement en data governance. Aanstaande wetgeving kan een stok achter de deur zijn, maar eigenlijk zou dat niet nodig moeten zijn.
Christian Verhagen is senior adviseur bij Verdonck, Klooster & Associates en publiceert regelmatig over data en technologie in de publieke sector.
