Het is amusant om over je eigen werk te denken als iets dat interessant is voor historici van de toekomst. Welke aspecten van jouw werk hebben waarde voor de geschiedenis? Weet je dat op het moment zelf? Of blijkt dat pas later? Zouden de opstellers van het Plakkaat van Verlatinghe hebben geweten dat hun tekst permanent tentoongesteld zou worden in het Nationaal Archief? Dat het een inspiratie zou worden voor de onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten? Dat het document eeuwen later omarmd zou worden door mensen die vinden dat Nederland uit de EU moet stappen? Realiseerden zij zich dat zo’n document door de eeuwen heen steeds weer in een ander daglicht wordt geplaatst?
Ik verwacht van niet. Als algemeen rijksarchivaris zit ik aan tafel bij departementen, zbo’s en andere overheden voor de strategische informatieoverleggen. Daar spreken we over het beheer van informatie, voor nu en voor de toekomst. Over duurzame toegankelijkheid; hoe zorg je dat informatie te vinden, te lezen en te begrijpen is? Wat moet bewaard en wat moet vernietigd worden? Zijn de wettelijke verplichtingen voldoende geborgd? Over openbaarheid; is de informatie open voor elke burger, of is het nodig om het een aantal jaar onder voorwaarden beschikbaar te stellen? Complexe vragen waar menig CIO mee worstelt.
In die worsteling is het perspectief van de burger veel te weinig aanwezig. Welke informatie wil de burger inzien? Op welke informatie heeft de burger recht? Nu en op termijn? Als algemeen rijksarchivaris wijs ik er vaak op dat ambtenaren zich bewust moeten zijn van het werk dat ze uitvoeren in het belang van de burger en de informatie die ze daarvoor elke dag creëren. Wees niet bang voor je informatie, wees er trots op! Waar jij nu mee bezig bent is misschien het Plakkaat van Verlatinghe van de toekomst. De informatie van nu is het erfgoed van morgen.
Op onze studiezaal raakt het me altijd om te zien hoeveel mensen op zoek gaan in onze archieven. Ons aantal bezoekers groeit elk jaar. Journalisten die overheidshandelen reconstrueren. Nabestaanden van slachtoffers van de holocaust die proberen te achterhalen wat hun familieleden is overkomen. Historici die met hun onderzoek in de archieven van de West-Indische Compagnie ander licht werpen op de gruwelen van de trans-Atlantische slavenhandel.
Inmiddels is de ambtseed aangepast voor ambtenaren bij de overheid. Zij moeten vanaf nu ook beloven: Ik ga zorgvuldig om met informatie. Ik draag bij aan een open overheid en weet ook dat ik vertrouwelijke informatie geheim moet houden. Dat is een goede ontwikkeling! Laten we ervoor zorgen dat de burgers van de toekomst zo goed mogelijk inzicht krijgen in waar wij vandaag mee bezig zijn!
