Het regeerakkoord is klaar en de portefeuilles zijn verdeeld. Digitalisering en een aantal digitale voorzieningen worden genoemd in het startdocument voor het nieuwe kabinet. De bal ligt op de stip!
Het Financieel Dagblad schrijft op 23 oktober in het hoofdredactionele commentaar: hoe kan het dat een eigentijdse maatschappelijke prioriteit niet zichtbaar is gemaakt in de portefeuilles van het nieuwe kabinet? Wel, de nieuwe minister en staatssecretaris die over het openbaar bestuur gaan, Kajsa Ollongren en Raymond Knops, zijn de aangewezen personen om dat recht te zetten.
Wat daarvoor een belangrijke voorwaarde is, is dat het kabinet met een Nationale Ambitie Digitalisering komt. De basis daarvan kan worden ontleend aan het eind 2016 opgestelde manifest van een brede coalitie van 27 bedrijven, maatschappelijke organisaties (waaronder VNO–NCW en MKB-Nederland) en kennisinstellingen. Zowel de nieuwe minister, weliswaar in haar vorige hoedanigheid, als ik hebben dit manifest ondersteund. Een nationale digitale infrastructuur is natuurlijk onderdeel van deze ambitie. En vanuit het bureau van de Digicommissaris zetten we alles op alles om daar op voor te sorteren.
Voorwaarde is ook dat in de organisatie van BZK ruimte wordt gecreëerd om een bijzondere, stimulerende en verbindende rol te vervullen in de ontwikkeling en realisatie van een ActieAgenda: agenderend en verbindend door regievoering en sturing op samenhang tussen de nationale en internationale opgaven op gebied van digitale overheid, digitale economie en digitale veiligheid enerzijds en de sectorale en nationale digitaliseringsopgaven anderzijds.
In de afgelopen jaren heb ik keer op keer – en ik blijf dat doen – gepleit voor meer lef en leiderschap om gezamenlijk op rijksniveau én interbestuurlijk digitale stappen te zetten. Het ontbreken van voldoende gevoel voor urgentie, in combinatie met het ontbreken van financiële middelen en een zekere doorzettingsmacht ondermijnen het centraal zetten van deze maatschappelijke prioriteit. Maar……het voorwerk van de afgelopen drie jaar, onder andere vanuit het bureau Digicommissaris, heeft een stevige basis gelegd om nu met ambitie verder te gaan. Om te beginnen het organiseren van financiële ruimte voor doorontwikkeling en innovatie. De nieuwe bewindsliedenploeg is ervaren, eigentijds en ambitieus genoeg om de komende tijd om een succesvolle voortzetting en maatschappelijke verbreding van het werk van Nationaal Beraad voor de digitale overheid en samenleving te bewerkstelligen.
Voor het regeerakkoord heb ik vier concrete punten genoemd, en die zijn slechts rudimentair terug te vinden in de uiteindelijke tekst. Maar belangrijk is dat digitalisering en een aantal digitale voorzieningen worden genoemd in het startdocument voor het nieuwe kabinet. De bal ligt dus op de stip! En daarom nog een keer die vier punten in het kort:
– één bewindspersoon stuurt op de digitale transformatie:……daar komen we dicht bij,
– interbestuurlijke samenwerking en professionele ondersteuning:……..toegegeven dat daar nog wel wat aandacht aan gegeven moet worden,
– budget is nodig, liefst via een revolverend fonds:…….ik ben optimistisch, want investeringen zijn hard nodig, maar baten liggen ook in het verschiet “de cost gaet voor de baet uyt”, en
– inwoners hebben recht op veilig internet en op een overheid, die een open digitale politiek voert en digitale verworvenheden borgt:……dit vierde punt is langzamerhand een soort buzz-woord in het openbaar bestuur.
Staatssecretaris Raymond Knops is verantwoordelijk voor informatiesamenleving & overheid http://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/raymond
Bas Eenhoorn beoordeelt het regeerakkoord en de portefeuilleverdeling wat betreft digitalisering nogal positief. Hij vat dit samen in vier punten.
1. ‘één bewindspersoon stuurt op de digitale transformatie:……daar komen we dicht bij,’
Structurele verandering van de maatschappij door informatisering/ digitalisering (denk aan: robotisering, informatisering van de dienstverlening, big data, sensor data, linked data, virtualisering, kunstmatige intelligentie, Internet of Things en ga zo maar door) komt als zodanig totaal niet aan de orde in het regeerakkoord. Ook sturing op digitale transformatie wordt überhaupt niet genoemd.
Verder zien we dat digitalisering verdeeld is over meerdere portefeuilles:
– Informatiesamenleving & overheid (incl. bureau digitale overheid/BIT) en Logius – Identiteit (oa paspoort, ID-kaart, Basisregistratie Personen (BRP) en Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RviG) als één van de zes onderdelen van het staatssecretariaat bij BZK (Raymond Knops).
– De Minister van BZK (Kajsa Ollongren) is o.m. verantwoordelijk voor open data, maar dan gerelateerd aan openbaarheid van bestuur.
– In de portefeuilleverdeling zien we digitalisering als één van de elf onderdelen van het staatssecretariaat van EZ en Klimaat (Mona Keijzer).
Dus één sturende bewindspersoon? Daar zijn we nog ver vanaf. De ministersploeg is met drie posten uitgebreid. Éen daarvan had toch wel die voor Digitale Infrastructuur kunnen zijn.
2. ‘interbestuurlijke samenwerking en professionele ondersteuning:……..toegegeven dat daar nog wel wat aandacht aan gegeven moet worden,’
Daarvan is inderdaad weinig terug te vinden.
3.’budget is nodig, liefst via een revolverend fonds:…….ik ben optimistisch, want investeringen zijn hard nodig, maar baten liggen ook in het verschiet “de cost gaet voor de baet uyt”’
Specifieke budgetten voor digitalisering/ informatisering worden in het regeerakkoord niet genoemd, behalve dat er structureel 95 miljoen gereserveerd wordt voor cybersecurity. En een ‘veilige (digitale) infrastructuur’ wordt genoemd als één van de factoren van een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en onderzoekers. Een bedrag wordt niet genoemd. Vergelijk dat eens met de beschikbaarstelling van cumulatief 2 miljard euro in de eerstkomende drie jaar voor infrastructuur in de betekenis van weg, water en openbaar vervoer. Daarnaast nog eenmalig 100 miljoen voor de fietsinfrastructuur en vanaf jaar vier een structurele verhoging van het budget voor infra met 100 miljoen.
4. ‘inwoners hebben recht op veilig internet en op een overheid, die een open digitale politiek voert en digitale verworvenheden borgt:……dit vierde punt is langzamerhand een soort buzz-woord in het openbaar bestuur.’
Tja, verder dan een buzz-woord kon men in 225 dagen formeren kennelijk niet komen. Vertrouwen in de toekomst kan er alleen zijn, als men zich ervan bewust is, dat die toekomst een digitale is. Dat bewustzijn mis ik in het regeerakkoord. Er is nog veel te doen voor de Digicommissaris. Deze heeft daarvoor meer politieke rugdekking nodig dan het kabinet nu lijkt te gaan bieden.