De Haagse onderzoeksclub moet het anders aanpakken, minder gebieden bestrijken en bovendien meer nationaal en internationaal samenwerken, teneinde het wiel niet steeds zelf uit te vinden. Opnieuw staan uitdagende onderzoeken op het programma.
Op de voorkant van werkprogramma staat een veerpont, metafoor voor het flexibel bijeenbrengen van wetenschap, politiek en samenleving.
Dat schrijft dat VVD-staatssecretaris Dekker aan de Tweede Kamer, als begeleiding bij het Werkprogramma 2017-2018 dat hij naar de Kamer stuurt, tegelijkertijd met het Jaarverslag 2016 van Rathenau
Dekker schrijft over de focus en houding: “Het Rathenau Instituut geeft aan de denkrichting te willen omdraaien: niet de focus leggen op risico’s van nieuwe ontwikkelingen maar juist het gesprek entameren over kansen voor publieke waardecreatie en de condities waaronder wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen een positieve impact kunnen krijgen op de samenleving.”
Om er aan toe te voegen dat hem dit ‘bijzonder aanspreekt’. Van Rathenau wordt verwacht minder het waarschuwende vingertje te heffen over de grote boze vernieuwingen die ons bedreigen, maar meer de kansen te benadrukken. Dat blijkt nog niet zo eenvoudig, gezien de maatschappelijke tendens dat veel digitalisering ons overkomt vanuit Silicon Valley. Afgelopen week haalde Rathenau alle media prominent met wederom een ‘waarschuwing’: dat de deel- en kluseconomie uit de hand dreigen te lopen.
Het Rathenau Instituut beperkt haar terrein verder, en gaat in 2017 en 2018 terug naar drie actuele speerpunten:
- vertrouwen in digitalisering
- de inbreng van experts en burgers in beleid en politieke besluitvorming
- een toekomstbesteding kennisecosysteem.
Bovendien behandelt Rathenau deze onderwerpen niet exclusief en moet het meer afstemming en samenwerking zoeken met bijvoorbeeld WRR, KNAW en AWTI, en ook eerdere publicaties als input gebruiken. Dekker: ‘Dat vind ik een belangrijk punt: de kunst is om vernieuwende inzichten toe te voegen aan het debat en zo de meningsvorming en besluitvorming verder te brengen.’
Dit betekent ook de noodzaak tot internationale samenwerking, bijvoorbeeld in onderwerpen als Open Science, Open Data, Artificial Intelligence en Sustainable Development Goals.
Concreet staan onder meer de volgende onderzoeken op stapel:
- Gezondheidsdata en het elektronisch patiëntendossier
- Het menselijk brein, kunstmatige intelligentie en neurowetenschappen
- Opkomende informatietechnologie (robotica, AI, multimodale biometrie, virtual reality en augmented reality)
- Rol van regulering in de governance van innovatie
- Internet of Food, Money, Energy and Mobility
- Open data en open science
- Lokale digitale democratie
Per 1 juni 2017 start de evaluatie van het Rathenau Instituut over de periode 2012 – 2016. Omdat Dekker zelf gedurende een deel van 2012 voorzitter van Rathenau was, is Jacqueline Cramer (ex-miinister VROM) voorzitter van de evaluatiecommissie.
In het voornamelijk jubelende jaarverslag van 2016 staat dat rapporten van de onderzoekers 18.000 keer zijn gedownload, waarvan het rapport over de robotsamenleving het meest gevraagde digitale onderwerp was (600 keer).
Eind 2016 telde Rathenau 46 Fte en spendeerde dat jaar bijna 5 miljoen euro, waarvan 700.000 via externe financiering binnenkwam: contractonderzoek voor het Europees Parlement, de Europese Commissie, NWO, ministeries en provincies.
