Relatie tussen markt en overheid kan beter

Zsolt Szabo vice president business innovations in de publieke sector, Capgemini: “De gereserveerde houding in het delen van kennis tussen overheid en markt is gelukkig verdwenen. Maar natuurlijk kan het altijd beter. De veranderingen die de digitale transformatie teweegbrengen zijn zo groot, dat kunnen overheid en markt alleen in samenwerking goed vormgeven. De expertise die nodig is voor deze volgende fase van digitalisering, is steeds moeilijker te vinden. Ook daarom moeten we samen kijken hoe we deze expertise het beste kunnen vinden en inzetten.”

“Deze grote transformatie kan alleen in samenwerking”

“Samenwerking tussen overheid en markt wordt nu nog belangrijker, omdat we zijn aanbeland in de volgende fase van digitalisering: Society 5.0. In Society 5.0 is digitalisering doorgedrongen tot in de haarvaten van de samenleving. En dat zet hele andere onderwerpen op de digitale agenda, zoals inclusie, publieke waarden, toegankelijkheid, transparantie en maatschappelijke participatie. Dat kun je als organisatie niet meer alleen doen. Willen we de voordelen van Society 5.0 goed benutten, dan is daar meer regie nodig. Samen dingen oppakken, voor een betere samenleving. Kijk naar het werk van de Tweede Kamer. Toen ik Kamerlid was, werd in mijn fractie de IT-component gekoppeld aan de inhoud. De woordvoerder ICT trok samen op met de woordvoerder van het onderwerp dat op de politieke agenda stond. Deze aanpak werkte perfect en gaf digitalisering een serieuze plek in het politieke debat.”

“In de jaarlijkse studie die we als Capgemini voor de Europese Commissie uitvoeren, de eGovernment Benchmark, zien we dat Nederland het internationaal gezien goed doet op het vlak van digitalisering. De transformatie naar Society 5.0 gaat echter zo hard en is zo veelomvattend, dat we ons daar echt op moeten concentreren. In samenwerking tussen markt en overheid.”

Maarten Hillenaar algemeen directeur van Centric Public Sector Solutions: “Helaas zie ik nog steeds een verkramping in de relatie tussen de markt en de overheid, met name in de aanbestedingsfase. Daar zouden we echt iets aan moeten doen, want het staat soepele communicatie en zelfs vernieuwing in de weg. Markt en overheid hebben beide sterke punten en kunnen elkaar echt aanvullen als daar de ruimte voor is. Wat er gebeurt op het vlak van Common Ground vind ik een positief voorbeeld van een verbeterende relatie: gemeenten, de VNG en de markt weten elkaar nu te vinden in het bepalen van een gezamenlijke ambitie en agenda hoe daar te komen. Als overheid en markt mogen we wat mij betreft meer op die manier samenwerken, met respect voor elkaars rol en kracht.”

“Gebruik elkaars sterke punten”

“De gemeentelijke markt waarin wij opereren, is klein. We kunnen niet met onze software naar het buitenland. Het zou heel goed zijn als de VNG nog meer de regie zou nemen. Bijvoorbeeld door voor alle gemeenten één aanbesteding te doen bij bijvoorbeeld de invoering van een nieuwe wet, zoals de Wet inburgering. Niet om te komen tot één oplossing, maar met een pakket aan eisen waar oplossingen aan moeten voldoen. Gemeenten maken daarna via minicompetities hun keuze. Dat gebeurt al voor bijvoorbeeld telecommunicatie en mag wat mij betreft veel breder. Dan kun je standaarden in de markt zetten en krijg je een eenduidig speelveld voor leveranciers. En het is een stuk goedkoper, voor zowel gemeenten als leveranciers.”

“De samenleving is in een digitale stroomversnelling terechtgekomen en de overheid gaat daarin mee. Mijn advies aan bestuurders bij de overheid: besteed serieuze aandacht aan digitalisering. Het gaat om bestuurlijke vraagstukken en niet om techniek. Daarnaast vind ik dat de overheid vaart moet maken met het goed inrichten van de generieke voorzieningen die we allemaal nodig hebben voor de digitale transformatie. Zoals onze digitale identiteit. Die basiselementen moeten nu eindelijk eens op orde worden gebracht.”

Erwin Angelier leader public sector bij Google: “Natuurlijk bestaat er enige spanning tussen overheden en commerciële partijen, maar dat is gezond. Ik wil graag overheden en bedrijven uitnodigen om meer samen te experimenteren. We kunnen nog veel meer leren van elkaar. Wij weten niet altijd hoe het zit, de overheid ook niet, juist door kruisbestuiving kunnen er mooie dingen ontstaan. Challenge ons maar!”

“We staan bekend om onze innovatiecultuur en daar doe ik dan ook veel sessies over met verschillende overheden. Wat mij daarin opvalt, is dat men het soms moeilijk vindt om hier concreet mee aan de slag te gaan. Er wordt wel vernieuwd en geïnnoveerd, maar het landt lastig in de primaire bedrijfsprocessen. Natuurlijk heeft de overheid met andere zaken te maken dan een bedrijf als Google, het is niet één-op-één vergelijkbaar. De overheid wil en moet wel moderniseren. Er is een scala aan hulpmiddelen beschikbaar die het werk van de mensen bij de overheid eenvoudiger en meer datagedreven kan maken. Die onderzoeken en inzetten, ermee experimenteren, helpt bij die modernisering.”

“Een aanmoediging om echt anders te denken”

“Het belangrijkste uitgangspunt bij innovatie is: wat wil je eigenlijk bereiken voor de burgers of voor bedrijven? Hoe creëren we positieve impact? Als je een organisatie opnieuw zou ontwerpen met alle technologie die nu voorhanden is, dan zou die er vaak heel anders uitzien. Als je op die manier denkt, met de mens centraal, dan komt echte innovatie van de grond. Wij gebruiken hiervoor onder meer de methode 10X Thinking, google dat maar eens, het is interessant. Het gaat over hoe je dingen echt fundamenteel anders kunt doen. Waarom heeft elk land bijvoorbeeld zijn eigen centraal justitieel incassobureau? Misschien kan Nederland wel een bureau ontwerpen dat voor meerdere landen werkt. Dat soort innovatie is niet van één marktpartij of één overheid, het is een gezamenlijk proces.”