Wie echt een smart city wil worden, moet beginnen bij het nadenken over kaders, principes en processen die veranderen.
Nee, dit is geen dystopische blog over de toekomst in het algemeen en die van de stad in het bijzonder. Technologisering en digitalisering zijn veel te complex om af te doen met angstbeelden. Deze blog gaat letterlijk over de vraag wat het risico is van digitalisering en technologisering.
Risico’s zijn belangrijk. Als we snappen wat de gevaren zijn, nemen we gemakkelijker een beslissing. De afgelopen jaren zijn we daar heel goed in geworden. Voor elke stap die we in het leven zetten, bestaat er een rekensom die laat zien hoeveel risico we lopen. Dat is fijn, want het geeft het gevoel dat we grip hebben op ons bestaan. Maar voor gemeentebestuurders is al dat rekenen ook een bedreiging omdat het kan leiden tot een schijnzekerheid die elke spontaniteit weghaalt uit het debat. Door de technologisering van ons leven staat dit opeens ter discussie. Want eigenlijk weten we niets.
Wie vijftien jaar geleden zou hebben gezegd dat democratische verkiezingen werden bedreigd door de opkomst van Facebook zou zijn uitgelachen. En wie zou hebben geloofd dat hackers van de andere kant van de wereld de haven van Rotterdam konden plat leggen? En dat zijn slechts topjes van de ijsberg.
We weten niet wat de risico’s zijn van technologisering en digitalisering op korte termijn, laat staan dat we het weten op middellange of lange termijn. Dat kan enorm verlammend werken. Een risico dat je niet kent, is enger dan het grootste risico dat er is. Het is gemakkelijker om te kiezen voor een bouwproject van vele miljarden waar je de faalkans van weet, dan voor een veel goedkoper smart city initiatief waarvan je niet weet hoe de faalfactoren moeten worden gedefinieerd. Ik snap dus wel dat gemeenten huiverig zijn om te experimenteren op het gebied van smart cities. Want waar hebben we het eigenlijk over? Wat zijn de gevolgen? En wie is dan verantwoordelijk?
Wie stappen wil maken op het gebied van digitalisering en technologisering, wie echt een smart city wil worden, moet beginnen bij het nadenken over kaders, principes en processen die veranderen. Als we dat begrijpen, zijn we een stap dichterbij het inzicht in de risico’s die daaraan kleven. Maar het blijft ongrijpbaar.
Wat betekent dat voor gemeentebestuurders? Dat ze een visie moeten ontwikkelen. Dat politiek weer gaat over de grotere vragen, niet over het snelle scoren. En dat er tegelijkertijd kleine en beheersbare stappen moeten worden gezet. Dat politici moeten durven toegeven dat ze het ook niet precies weten. En dat wij hen daar dan niet op afrekenen. Omdat wij het ook niet weten.
Zelf meedenken over hoe steden en stedenbouw veranderen door digitalisering en technologisering? Doe dan, net als ruim twintig andere koplopers, mee aan ons Smart Stedenbouw Project.
Jan-Willem Wesselink is programmamanager Future City Foundation.
