De vrijblijvendheid voorbij – nu echt aan de slag met onze digitale overheid

4 juli 2025, op papier een gewone vrijdagochtend. Maar voor iedereen die al jaren de digitale overheid van dichtbij volgt, voelde het als een kantelpunt. Want de publicatie van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) markeert iets fundamenteels: het einde van vrijblijvendheid en het begin van bestuurlijk eigenaarschap.

Eindelijk durft de overheid hardop te zeggen: dit zijn onze prioriteiten – en zo gaan we ze uitvoeren. Geen nieuw visiedocument per bestuurslaag, maar een gezamenlijke strategie waarin Cloud, data, AI, digitale weerbaarheid, dienstverlening en vakmanschap niet alleen worden benoemd, maar worden gekoppeld aan concrete acties, verplichtingen en afspraken. De kracht van de NDS zit in die combinatie: geen opsomming van trends, maar zes prioriteiten met duidelijke doelen, belemmeringen en versnellers. Denk aan het federatieve datastelsel, de AI-opschalingsfaciliteit, de soevereine Cloud aanpak en de gezamenlijke visie op digitale dienstverlening.

Ik vind dat hoopgevend. Want als technologiepartner in de publieke sector spreek ik regelmatig met mensen die wél willen, maar het niet georganiseerd krijgen. Mensen die tussen beleid en uitvoering, tussen ketenpartners en departementen, vastlopen in technische afhankelijkheden, procesblokkades of bestuurlijke koudwatervrees.

Dat is ook letterlijk wat in de NDS staat: ‘We kunnen het ons niet langer veroorloven om als afzonderlijke organisaties te digitaliseren.’ Dat is een fundamentele koerswijziging. We leven in één digitaal huis van Thorbecke, en het wordt tijd dat we daar ook naar gaan handelen.

Van grip op IT naar grip op uitvoering

Wat mij opvalt in de strategie is de onderliggende behoefte aan grip. Die behoefte aan grip zie je terug in álle prioriteiten: grip op Cloud en autonomie, grip op data via standaarden en governance, grip op AI via verantwoorde inzet, grip op dienstverlening via ketensturing, grip op kwetsbaarheden via cybersecurity, en grip op talent met een gezamenlijke personeelsstrategie. En uiteindelijk: grip op de overheid zelf. Niet omdat we alles centraal willen regelen, maar omdat we wél gezamenlijke normen, herbruikbare bouwstenen en federatieve sturing nodig hebben om als één overheid te kunnen functioneren.

Dat is precies het punt waar technologie impact kan maken – mits ze goed wordt ingezet. Als SAP geloven we dat grip op digitalisering begint bij grip op processen. Wat je niet ziet, kun je niet sturen. Wat je niet begrijpt, kun je niet verbeteren. En wat je niet kunt controleren, kun je ook niet herstellen.

Daarom staan we achter de NDS en ondersteunen wij overheden bij het bouwen van digitale ketens die niet alleen werken, maar ook werken voor mensen: transparant, controleerbaar en veerkrachtig. Met actuele procesmonitoring, ingebedde AI en herstelbare workflows helpen we publieke dienstverleners om te doen wat nodig is – ook als het even misgaat.

Dat doen we vanuit een duidelijke visie die we als SAP Public Sector in Nederland hanteren. Deze drie thema’s sluiten direct aan op de hoofdstructuur van de NDS, waarin de overheid stuurt op federatieve samenwerking, controle over gegevensgebruik en versnelde inzet van verantwoorde technologie:

1. Digitale structuren voor samenwerking  om data en processen over overheidsgrenzen heen te verbinden.
2. Controle over processen – als randvoorwaarde voor verantwoording, veiligheid en veerkracht.
3. Versnellen van digitalisering – met behulp van technologie die publieke waarde versterkt.

Verantwoord versnellen: AI, data en processen als fundament

De NDS maakt terecht ruimte voor vernieuwing. Cloud en AI worden niet gezien als doel op zich, maar als katalysator voor maatschappelijke opgaven. Van de energietransitie tot bestaanszekerheid, van zorg tot veiligheid, van asiel tot wonen: digitalisering is de sleutel.

Ook SAP wereldwijd kiest strategisch voor deze route. Wij richten ons op drie pijlers die voor overheden essentieel zijn:

• AI die verklaarbaar en toepasbaar is binnen publieke processen;
• Data in context, veilig en verantwoord beheerd;
• en volledig procesinzicht (van begin tot eind), automatisering als fundament voor wendbaarheid en herstelvermogen.

We verwerken deze principes in technologie die past bij de overheid, niet andersom. Zo dragen we bij aan GPT-NL, ondersteunen federatieve datastelsels, en bouwen mee aan een Nederlandse soevereine Cloud die past bij de autonomie-ambities van het Rijk.

Geen leverancier, maar uitvoeringspartner

Wat mij betreft vraagt deze strategie om iets anders van de markt dan men gewend is. Geen verkooppraat met glimmende beloftes, maar samen aan de slag. Geen standaardproducten, maar oplossingen die passen in het publieke domein. Geen klant-leveranciersrelatie, maar samenwerking op basis van gedeelde verantwoordelijkheid.

Als SAP willen we meewerken aan het uitvoeren van de NDS. Niet als buitenstaander, maar als partner. Niet in de marge van het proces, maar in het hart van de uitvoering.

Tot slot

De NDS is geen eindpunt, maar een vertrekpunt. De strategie biedt nu niet alleen richting, maar ook gezamenlijke kaders en structuren om te versnellen. Als marktpartijen willen we daar verantwoordelijkheid in nemen – niet alleen door mee te praten, maar door mee te bouwen. De vrijblijvendheid is voorbij. En dat is precies waar het begint.