Smart City World Expo Barcelona

Jan-Willem Wesselink van Stichting Future City (links) en Arjan Ankerman van ELBAREC (rechts) laten hun hersenen scannen op mogelijke ziektes. | Beeld: Wim Willems

31 januari 2023

govtech

smart city

De Smart City World Expo in Barcelona mocht in het staartje van 2022 weer helemaal los. Veel sensoren en dashboards, samenwerkingsverbanden en mooie plannen. Data en mobiliteit stonden hoog op ieders agenda, alsook allerhande licht-laad-zendpalen en slimme verlichtingsproducten voor de openbare ruimte. iBestuur zag een aantal opmerkelijke initiatieven.

Deze helm van het Koreaanse bedrijf iMediSync scant in twee minuten het brein op tal van mogelijke ziektes. De uitslag kwam binnen tien minuten. Jan-Willem Wesselink van Stichting Future City (links) en Arjan Ankerman van ELBAREC (rechts) durfden de uitdaging wel aan. Wesselink zag de iSyncWave EEG scanner als symbool voor de smartcity-ontwikkelingen van nu: “De scanner kost 20.000 euro en is gemakkelijk te bedienen; dure techniek wordt steeds toegankelijker. Heel interessant is dat de scanner de gezondheidsindicatie naar voren haalt in de keten. Met behulp van AI wordt voorspeld of er een probleem ontstaat, nog voor het er is. In het fysiek domein wordt dat de trend voor de komende jaren: vroeg ingrijpen is goedkoper dan genezen. Of het nu om hersenziektes gaat, drukte door mensenmassa’s of milieuproblemen. Maar wat als de uitkomst niet ‘te genezen’ is? Willen we dan nog steeds de problemen kennen?”

Sensoren te over op de Smart City World Expo, voor luchtkwaliteit, geluidsniveaus, lichtpunten, verkeersdrukte. René Voogt van Sensoterra heeft een draadloze bodemvochtsensor in zijn handen. Het apparaat meet of er te veel of te weinig vocht in de grond zit en stuurt die gegevens naar een dashboard. Dat levert gezond groen op. In zijn pleidooi voor bomen als groene asset voor een slimme stad, vond Voogt tijdens de beurs een gelijkstemde in Robin Schapink van Flexyz. Dat bedrijf was betrokken bij het Bosk project in Leeuwarden afgelopen zomer: zo’n 1.200 bomen wandelden door de stad, sensoren zorgden voor voldoende bewatering.

René Voogt van Sensoterra en Robin Schapink van Flexyz | Beeld: Karina Meerman

Op Kyiv Digital is te zien waar de dichtstbijzijnde schuilkelders zijn, waar medicijnen, brandstof en voedsel is te krijgen. | Beeld: Kyiv city council

Kyiv Digital, de mobiele app van de stad Kyiv heeft als doel de communicatie te verbeteren tussen de gemeente en haar vier miljoen inwoners. Aanvankelijk was het vooral een applicatie voor het opzoeken van bustijden en parkeerplaatsen en het betalen van parkeerboetes. Inwoners konden hun ov-pas toevoegen, ze bleven op de hoogte van het aantal covid-besmettingen in de stad en waar de wegwerkzaamheden waren. De app werd gelanceerd in januari 2021 en had vrij snel een miljoen unieke gebruikers. Inmiddels is dat aantal verdubbeld.

Na de inval door Rusland op 24 februari 2022 is de aangeboden informatie grimmiger geworden. Het app-logo is niet langer blauw, maar in grijze camouflagetinten. Nu is te zien waar de dichtstbijzijnde schuilkelders zijn, waar medicijnen, brandstof en voedsel is te krijgen. Meldingen van het luchtalarm komen ook binnen op de app. De kaart met bushaltes en tramhokjes toont ziekenhuizen en andere plaatsen waar medische hulp beschikbaar is. Metingen van luchtkwaliteit zijn uitgebreid met een extra categorie; wanneer deeltjes worden gedetecteerd die wijzen op nucleaire straling, krijgen gebruikers onmiddellijk een pushbericht. De nieuwste stadsdienst die is toegevoegd brengt in beeld waar de black-outs zijn.

Burgerinformatie

Ook krijgen inwoners steeds meer opties om zelf informatie te uploaden; waar noodzakelijke reparaties gewenst zijn, van wegen of gebouwen. Maar ze kunnen ook vermeende oorlogsmisdaden rapporteren en informatie over troepenbewegingen. Op haar beurt vraagt de gemeente de mening van de inwoners, via petities of enquêtes. Recent nog was de vraag of bepaalde straten en pleinen met namen met een Russische invloed hernoemd moesten worden naar meer historische namen. Een plan voor de toekomst is om het menu e-Democracy uit te breiden, zodat burgers met een e-ID ook kunnen stemmen op kwesties voor de lange termijn en meepraten over gemeentelijke uitgaven.

Special award

Op de Smart City Gala Awards kreeg Kyiv Digital een speciale prijs toegekend voor het “versterken van de veerkracht van de inwoners van die stad en de inzet van digitale diensten voor het redden van levens”. De prijs werd in ontvangst genomen door Oleg Polovynko, CIO van de gemeente Kyiv. Hij benadrukte het belang van de app als bron van betrouwbare communicatie tussen burgers en een stad in oorlogstijd. En overal waar hij komt draagt hij de boodschap uit van het belang van digitalisering en wat ze betekent voor zijn stad en haar mensen.

Elise Hol was als programmamanager van de Twentse Koers een zeldzame verschijning in Barcelona, want het sociaal domein was sterk ondervertegenwoordigd op het slimmestedenevenement. De Twentse Koers is een samenwerking tussen de veertien Twentse gemeenten, zorgverzekeraar Menzis, GGD Twente en provincie Overijssel. Zij werken samen met zorgaanbieders, welzijnsstichtingen, huisartsen, inwonersinitiatieven en schuldhulpverleningsorganisatie aan het versterken van de gezondheid van de Twentse inwoners en het toegankelijk, beschikbaar en betaalbaar houden van zorg en ondersteuning. De Twentse Koers is deelnemer in de City Deal Slim Maatwerk.

Elise Hol| Beeld: Twentse Koers

Hol heeft zich laten inspireren door pilots en programma’s uit de hele wereld. Inwoners van Dublin kunnen met wandelen punten verzamelen en die omzetten naar donaties voor maatschappelijke instellingen, zoals de Voedselbank en daklozenopvang. In Seoel zijn slimme wijken waar als in één huis een brandalarm afgaat of buiten iemand valt, de hele straat een melding krijgt zodat hulp zeer snel op locatie is. Omdat dood door verdrukking een risico is in grote bedevaartsplaatsen, ontwikkelde de stad Medina polsbandjes met een paniekknop voor bedevaartgangers. Het bandje meet onder andere hun hartslag en registreert hun locatie. Bij alarmerende signalen kan snel worden ingegrepen. Gemeenten in een regio in Finland koppelen openbare gezondheidsdata aan gegevens over huisvesting, inkomen en gezinssituaties om op tijd potentiële problemen te signaleren en hulp aan te bieden om erger te voorkomen. “Privacy-technisch valt over alles wel wat te zeggen”, geeft Hol toe, “Maar laten we vooral naar de kansen kijken. Zeg niet gelijk nee. Sowieso mag er veel meer dan we denken, zolang we maar transparant zijn en met mensen in gesprek blijven.”

Wij rijden nog met autootjes van en naar het lab. Hoeveel sneller kan dat met drones!

Dichterbij huis zag Hol drones groot genoeg om mensen te vervoeren, of snel genoeg om bijvoorbeeld AED’s daar te brengen waar ze nodig zijn. “Wij rijden nog met autootjes van en naar het lab. Hoeveel sneller kan dat met drones!” Juist in het sociaal domein en de zorg kan technologie veel betekenen, maar juist daar loopt die bewustwording achter. Deels is dat angst voor het overtreden van wet- en regelgeving, maar ook omdat ontwerpers van technologie te weinig praten met praktijkmensen uit de zorg en vice versa. “De twee werelden komen elkaar maar zelden tegen.” Hol’s netwerk van de Twentse Koers heeft daar nog wel ruimte voor.

Ook een belemmering is de manier waar op de zorg is geregeld in Nederland. Hol: “In de financiering en inkoop van zorg en ondersteuning is vaak geen geld beschikbaar voor zorg die niet door mensen wordt geleverd. Wanneer een stofzuigrobot een taak overneemt van een thuiswerker wordt dat vaak niet vergoed. Terwijl dit veel zorggeld kan besparen. Dat stimuleert niet bepaald om techniek in te kopen. Hier is nog een wereld te winnen.”