Nu het tijdperk van globale samenwerking wordt opgevolgd door het tijdperk van competitie, blijkt Europa niet goed gepositioneerd. Tal van afhankelijkheden naar andere blokken maakt Europa kwetsbaar, en het tij is moeilijk te keren. Somberte doet zijn intrede. Ik zet daar graag een ander beeld tegenover, hoewel er uiteraard veel terechte punten van zorg zijn die ik ook zie en waar ik elke dag hard aan werk.
Want zien we nog wel scherp dat het juist de andere grootmachten zijn die in (relatief) verval zijn? Zo verliest het oorlogszuchtige China om demografische redenen de komende jaren bijna 400 miljoen inwoners terwijl de door de Communistische Partij kunstmatig opgepompte vastgoedmarkt ongeveer een derde (!) uitmaakt van de Chinese economie. Dat kan niet lang goed gaan.
Ook Rusland krimpt snel maar het land kampt ook met een torenhoge rente van ruim boven de twintig procent en deviezen die opraken in een economie die vastloopt. Vooral het feit dat India geen kwetsbaar Russisch defensiematerieel meer koopt is pijnlijk. Rusland’s intense geopolitieke alliantie met India’s aartsrivaal China noopt Mumbai tot een strategische heroriëntatie: richting Europa.
Maar nergens is het verval zo sterk te zien als in de VS. Het politieke centrum is er stuk en de interne stabiliteit van het land staat op het spel. De onzekerheid voor bedrijven of ze nog langs een onpartijdige rechter kunnen of zijn uitgeleverd aan Trump en de zijnen, kan de bijl worden aan de wortel van het vertrouwen in de VS als kapitalistisch land. The centre cannot hold, dichtte de Ierse W.B. Yeats in 1919 om zo’n situatie te duiden. Een verschijnsel dat we ook zien in Korea, Brazilië of Hongarije.
Europa kan op termijn als sterkste uit de bus komen wanneer we 1) oorlog met Rusland weten te voorkomen door fors te investeren in onze eigen defensie, 2) economisch competitief worden en vooral 3) het politieke centrum behouden. In het Europees Parlement is om die reden een speciale Commissie opgericht: de EU Democracy Shield, waarvan ik ook deel uitmaak. Europa mag stroperig en saai zijn, maar als we onze problemen grondig oplossen en politiek stabiel blijven, zijn we ook zeer aantrekkelijk ten opzichte van alle anderen.
Yeats schetst in zijn sombere gedicht hoe verval er verder uit ziet: ‘De besten in de samenleving hebben een gebrek aan overtuiging, terwijl de slechtsten vol passie en intensiteit zitten’. Dus ik voeg een laatste element toe: 4) Ons zelfvertrouwen moet terugkomen. Er is geen enkel probleem dat we niet samen in Europa kunnen oplossen. Passie en intensiteit behoort aan de goede krachten.
