Sturen op het getal nul
Getallen hebben een magische aantrekkingskracht op bestuurders: als je complexe materie samenbalt in maat en getal dan kun je de complexiteit wegabstraheren en er gemakkelijker over redeneren. Magie en cijfers zijn van alle tijden: kabbalistiek en gematria zijn daar vroege voorbeelden van. Wijs aan het alfabet oplopende zesvouden toe en het woord computer telt op tot 666, het getal van de duivel.
Ook de woorden Kadaster en ICT tellen op tot 666, dus zo zie je maar!
Uiteraard is de werkelijkheid altijd complexer dan dat ene getal en daarom moet je ook oppassen om getallen niet de vervanging te laten worden van het werkelijke fenomeen waarvan je abstraheert. Ik maak maar al te vaak mee dat de getalsmatige werkelijkheid voor het management de echte werkelijkheid is.
En: we tuinen er massaal in. Neem nu voertuigen die volledig elektrisch rijden. Die krijgen een belastingvoordeel door maar 4 procent bijtelling. Daarnaast is er de milieu-investeringsaftrek van 36 procent, met een maximum tot vijftigduizend euro aanschafkosten. Het kabinet doet dit om snel te komen tot volledig emissievrije voertuigen. Uitstoot naar nul! De nul waarnaar gekeken wordt is uitstoot van schadelijke gassen zoals kooldioxyde, -monoxyde en allerlei NOx-verbindingen. Een voertuig kent echter meer vervuilende aspecten dan alleen uitlaatgassen. Zo komt er ook fijnstof in de lucht ten gevolge van slijtage van remblokken, banden, wegen, en opwaaiend fijnstof van langsrazend verkeer.
Het additionele pluspunt van elektrische voertuigen dat remblokken nauwelijks slijten omdat je vertraagt door de nergieopwekking via de dynamo – regeneratief remmen heet dat – is ook onzin, blijkt uit een recente studie. Het enorme minpunt van een elektrische auto is namelijk het gewicht ervan. De elektrische variant is maar liefst 24 procent zwaarder dan een vergelijkbare benzine-aangedreven auto, aldus de studie. Dit verschil in gewicht zorgt ervoor dat de totale emisse van het voertuig nagenoeg hetzelfde is als de benzinevariant. Dat maakt sturen op lagere uitstoot toch een stuk ingewikkelder dan sturen op het getal nul.
En er wordt wat afgestuurd op cijfers. Met het Rijks ICT-dashboard bijvoorbeeld. We schrijven eind 2014. Elias had zijn hielen nog niet gelicht of de stekker werd alweer uit het zoveelste project getrokken, terwijl het volgens dit dashboard toch echt op groen stond. Ander voorbeeld: sturen op nul in een call-center: hoe korter het telefoontje, hoe beter. Dom, want de klant belt spontaan, een ideaal moment om iets van ze te leren of zelfs iets te verkopen.
Gebruik van cijfers is een combinatie van kunst en wetenschap. Het is de kunst om de wetenschap op de juiste manier toe te passen. Verder kijken dan de cijfers lang zijn.
