Het is niet meer de vraag of we informatie wel vinden, maar hoe we die selecteren en beoordelen. Kunstenaar Geert Mul (1965) speelt met dat gegeven door een computersysteem verbanden te laten leggen tussen miljoenen verschillende afbeeldingen, wat tot treffende en veelzeggende correlaties leidt.
Vroeger zochten we informatie op in de bibliotheek. Met de komst van het internet en de bijbehorende ‘datatsunami’ is onze informatiebehoefte veranderd. Het is niet meer de vraag of we de informatie wel vinden, maar hoe we alle beschikbare informatie selecteren en beoordelen. We leggen zelf verbanden of de computer doet dat voor ons. Een interessante vraag daarbij is op welk moment betekenisloosheid verandert in betekenis, en wie of wat dat bepaalt. Kunstenaar Geert Mul (1965) speelt met deze vraag door een computersysteem verbanden te laten leggen tussen miljoenen verschillende afbeeldingen. De software die Mul gebruikt gaat uit van een willekeurig beeld in de database en zoekt een correlatie of samenhang met andere beelden. Maar de beelden die tevoorschijn komen leiden tot nieuwe onrust en vragen. Soms is de correlatie zo treffend of veelzeggend, dat de kijker zich afvraagt wat het verschil is tussen het menselijk brein en de software.
Welke technologie gebruik jij om de grote hoeveelheid data te interpreteren?
“Ik gebruik software, hardware en een script. De software heb ik met een ontwikkelaar gemaakt, de hardware is een zelf samengestelde pc. Aan de hand van algoritmes, die ik met een ontwikkelaar schrijf, zoekt mijn database cross-referenties: elk beeld wordt met elk ander beeld uit de database vergeleken op basis van de parameters kleur en structuur. De analyse die ik doe is een vorm van pixelstatistiek, er ontstaat metadata per afbeelding, over kleur en structuur. Aan de hand van deze pixelstatistiek worden de beelden dus gekoppeld. De marge geef ik per keer aan, dat is een proces van trial & error. Doe je het op z’n breedst, dan krijg je de hele database als één groep, doe je het op z’n smalst dan vormt elke aparte afbeelding een eigen groep. Het is dus zoeken naar de juiste marge.”
Waar identificeer je je het meest mee: techneut, kunstenaar of wetenschapper?
“Een kunstenaar, en ik voel mij ook steeds meer kunstenaar. Dat komt omdat ik steeds meer begrijp dat technologie en kunst altijd al verbonden zijn geweest.”
Kun je dat toelichten?
“Het medium van Kunst bestaat altijd uit technologie: perspectief in een schilderij is ook een algoritme. De toepassing van technologie in kunst komt uit een bepaald cultureel verlangen. Met de implementatie van wiskundige technologie bijvoorbeeld kun je een brug bouwen, maar ook een schilderij maken, zoals met perspectief. Kunst is goed in staat om technologische ontwikkelingen te verkennen, als kunstenaar kun je daar je voordeel mee doen. Ik maak categorieën van afbeeldingen die ik normaal niet had kunnen maken, hiermee wil ik de mensen verrijken met nieuwe ideeën. Het belang van correlatie is toegenomen door de rol van de database in onze cultuur en de toepassing van big data. Vroeger was correlatie slechts een bijproduct van de statistiek, want het doel van statistiek was het vinden van causale verbanden. In de kunsten is correlatie altijd het middel geweest om te komen tot nieuwe betekenissen,”
Met jouw kunst probeer je de technologie ervaarbaar te maken, hoe kan dit worden ervaren?
“Technologie ervaar je al als je diepte ziet in een schilderij. Bij film en montage creëer je een ander beeld of een andere wereld. Het is niet zozeer de technologie zelf, maar hoe de technologie met ons verbonden is, hoe wij er zelf onderdeel van uitmaken.”
Hoe zal jouw werk zich ontwikkelen door de toename van de hoeveelheid data?
“Bij mijn eerste beeldanalyses begon ik met een database van 30.000 afbeeldingen en dat was toen al veel. Nu zal het steeds meer zijn, maar het is niet mijn streven om mijn database altijd maar uit te breiden. Daarnaast ben ik natuurlijk afhankelijk van hard- en software. Het kan zelfs zo zijn dat ik later niet meer met databases werk, mijn werk heeft altijd meebewogen met de technologie, ik weet dus niet hoe het gaat lopen.”
Wanneer is een werk af?
“Het maken van kunst is bij mij altijd een onderzoek, ik weet nooit waar ik uitkom. Dat is het verschil met bijvoorbeeld engineering, daar weet je wat je wilt, bijvoorbeeld een zelfsturende auto. Bij mijn kunst heb ik van tevoren geen doel, de uitkomst van mijn onderzoek is altijd een nieuw kunstwerk.”
Ben je daar dan altijd tevreden mee?
“Ik had vroeger een docent en die zei: ‘Je kan niet een formule uitrekenen en dan zeggen dat wat eruit komt je niet bevalt.’ Zo zie ik mijn kunst ook. Natuurlijk ben ik soms wel verrast, maar dat is juist goed, zo ontdek je nieuwe vormen van esthetiek en mogelijkheden. Het kan altijd mislukken, maar dan levert het toch iets op, namelijk dat ik weet dat het zo niet werkt. Het resultaat is dus niet altijd bruikbaar, maar wat eruit komt, dat is het.”
CLOUD_10^34is de titel van een installatie van Mul die momenteel te zien is in het Deloitte-gebouw ‘The Edge’ in Amsterdam.
Kunst en andere toepassingen van big data zijn te zien op Infomania op 03 december a.s. in de Prodent Fabriek Amersfoort. Zo’n 30 koplopers en pioniers vertellen over nieuwe technologieën in verschillende domeinen van de samenleving. Infomania is een non-profit, publiek-privaat initiatief en komt deels tot stand door co-creatie. Deelname is gratis voor informatieprofessionals. Doe een request for invitation op www.infomania.pro/aanmelden.
