Terugkijken: Webinar ‘Datacenters en energietransitie’

Beeld: iBestuur

KLIK HIER om het webinar terug te kijken

Adviezen van Rathenau Instituut aan de politiek

Ruimtelijke-ordeningskwesties worden nu op decentraal niveau geregeld. Maar bij de ontwikkeling van de digitale infrastructuur gaat het om meer dan het inpassen van datacentra of andere fysieke infrastructuurcomponenten. We hebben een Nationale Omgevingsvisie (NOVI), hier staat iets over selectieve groei van datacenters. Dat moet verder uitgewerkt worden, meent Eef Masson, onderzoeker bij het Rathenau Instutuut. Dat is een lang proces. In het geval van Zeewolde konden we in de allerlaatste fase getuige zijn van de argumenten van de lokale politiek. Die overwegingen komen voort uit lokale belangen. Hoe gaan we die kwesties besturen die het lokaal niveau overstijgen?

Adviezen:

• Ontwikkel een integraal, nationaal beleidskader voor de digitale infrastructuur
• Gebruik de principes van het Nederlandse energiebeleid als beleidsmodel. De digitale infrastructuur is nagenoeg geheel in private handen, maar we beschouwen ze stilaan wel als een nutsvoorziening.
• Initieer een brede, maatschappelijke nut- en-noodzaakdiscussie over de toekomst van onze digitale infrastructuur.

Daarnaast moeten we volgens Masson onafhankelijk onderzoek laten doen naar de economische betekenis van datacenters in Nederland. Welke economische waarden zijn aantoonbaar en bij welke is dat lastiger om aan te tonen? Dan kunnen we vanuit een gemeenschappelijke kennisbasis het debat voeren.

Ruimte voor duurzame datacenters

Noord-Holland is een aantrekkelijke provincie voor de vestiging van datacenters, vertelt Edward Stigter, gedeputeerde bij de provincie Noord-Holland. “Datacenters gebruiken veel energie, ondertussen voeren we een intensief debat over verduurzaming. Dan speelt de vraag of we nog meer moeten investeren in datacenters. Wij zien ruimte voor duurzame datacenters. Onze ambitie is de meest duurzame en innovatieve datacenterknooppunt van Europa worden.
De strategie reguleert ook het vestigingsbeleid en stimuleert duurzaamheid. Daar moet je goede afspraken over maken.”
Het is een multi-level problematiek, zegt Stigter, we moeten op Europees, nationaal, regionaal en lokaal m samenwerken, duidelijk moet worden welke rollen de verschillende overheden vervullen. Ook strekt het zich uit over verschillende beleidsvelden. In Noord-Holland hebben ze hier een voorzet voor gegeven.

Investeren in duurzame energie

In Nederland staan we er misschien te weinig bij stel hoe goed onze digitale infrastructuur werkt, merkt dagvoorzitter Michiel Steltman in gesprek met Microsoft-Government Affairs Director Annemarie Costeris op. “Ga maar eens een Teams-meeting doen met familie in Duitsland!” Wat vindt van de voorlopige adviezen van het Rathenau Instituut? Costeris is blij dat er breed naar de digitale samenleving wordt gekeken. “Het debat over datacenters is heftig. Het gaat hier over democratische besluitvorming, energietransitie en ruimtelijke ordening. Goed dat er meer informatie over de economische waarde van datacenters op tafel komt, zodat het debat goed gevoerd kan worden.” Volgens Costeris zou je waarden de principes van energietransitie: schoon, veilig en betrouwbaar, moeten toepassen op digitalisering, waarbij de laatste uiteraard heel belangrijk is.
Op dit moment is 5 procent van de energie in Nederland duurzaam opgewekt. Dat moet in 2030 75 procent zijn. “Dat gaat lukken als er ook vraag naar is,” stelt Costeris. “Microsoft kan die vraag creëren, waardoor energiebedrijven kunnen investeren in bijvoorbeeld windparken.”

Overheid grootste bouwer van datacenters

Stijn Grove, directeur van Dutch Data Center Association, onderschrijft de aanbeveling van Rathenau om een integraal, nationaal beleidskader voor de digitale infrastructuur te ontwikkelen. “We zijn hier al heel wat jaren mee bezig!” We moeten dan wel kijken naar zowel commerciële als niet-commerciële datacenters, zegt hij. “De overheid, van nationaal tot lokaal, is op dit moment de grootste bouwer van datacenters. Defensie is op dit moment bezig al zijn datacenters te vervangen. Ook Universiteiten bouwen datacenters. Het gaat niet alleen om de commerciële tak.” Volgens hem zijn dit vaak oudere datacenters. Daar is veel energiewinst te behalen.
Hij ziet echter niet de noodzaak om tot een vorm van nationalisatie van datacenters over te gaan. “Het is een internationale sector. Moeten we dan ook KPN gaan nationaliseren?” Masson reageert: “Het gaat erom dat de digitale infrastructuur een Nutsfunctie heeft, we kunnen niet meer zonder. We bedoelen niet dat de hele infrastructuur in overheidshanden zou moeten zijn.” Moeten we het format van de energiesector wel doortrekken? Daar is de infrastructuur geheel in handen van publieke sector. Grove is uiteraard geen voorstander, hij ziet liever de Telecomsector als voorbeeld , dat in private handen is. “Maar het heeft wel een voordeel om als Nutsfunctie gezien te worden,” stelt Masson.

Prioriteiten stellen

Stigter signaleert dat de problematiek rond de energievoorziening op regionaal/lokaal niveau niet alleen voor datacenters speelt. “We hebben ook andersoortige bedrijven die zich hier vestigen, we moeten steeds meer laadpalen plaatsen. Die problemen krijgen we de komende jaren niet zomaar opgelost Dus moeten we prioriteiten stellen. Dat is bij uitstek een publieke aangelegenheid. Net heeft hij nog aan de minister voorgelegd dat ze bij de provincie uitgaan van ‘first come, forst served’ principe, zoals volgens Europees recht voorgeschreven is. Maar als er sprake is van schaarste dan moet er een noodknop zijn op een maatschappelijke afweging te maken. Het kan niet zo zijn dat we morgen ja zeggen tegen de komst van een casino en overmorgen de komst van een ziekenhuis moeten blokkeren.” Samen met de minister gaat hij kijken welke ruimte er in de Europese wetgeving zit.

KLIK HIER om het webinar terug te kijken