Toverformule

Het mag wel een tandje sneller. Het mag wel met meer zichtbaar resultaat. Trendanalyses bewijzen echter jaar in jaar uit dat een technologische doorbraak altijd weer langer duurt dan verwacht. En soms zelfs helemaal niet volgt. Sterker nog, ik vraag me wel eens af of ik naar een aflevering van ‘Technologische Oplossing zoekt Probleem’ zit te kijken. Ons 5G-netwerk is nog niet uitgerold en we moeten nu al nadenken over 6G. Komt er aan, twittert Trump. En dan is het waar.

Maar ik ben optimistisch. Naast dat vele ingrediënten voor succes fraai staan uitgestald, zie ik namelijk vier bewegingen:

• 
De urgentie om te innoveren neemt toe. Bij de overheid dringt het breed door dat een nieuw digitaal vertrouwen een absolute must is. De schade door malafide online transacties loopt in de honderden miljoenen per jaar.
• 
De cyberdreiging van criminelen en statelijke actoren wordt alsmaar intelligenter. Om bij te blijven met het vernuft waarmee kwaadwilligen in willen breken wordt steeds nadrukkelijker de samenwerking met wetenschap, bedrijfsleven en internationale verbanden gezocht en gevonden.
• 
De bemensing van ons overheidsapparaat wordt steeds moeilijker. Een vaste baan en de eer om voor de Rijksoverheid te mogen werken volstaan niet meer om jong talent aan te trekken en te behouden. Samenhangende HR-ICT programma’s krijgen nu voet aan de grond. Een goede zaak, want we weten dat het succes van innovatie voor 75 procent afhankelijk is van de medewerkers en maar voor 25 procent van de techniek.
• De druk om dan de stap te zetten van pilotje-hier-projectje-daar naar echt innovatie management neemt dus toe. En dat brengt me op de vierde hoopvolle beweging:

Er ontstaat een rode draad in taal en aanpak van innovatie. Tot voor kort werd binnen de overheid gesproken en nagedacht over innovatie door de successen en de hypes van het bedrijfsleven te projecten en te kopiëren. ‘Blockchain gaat al onze problemen oplossen’. En: ‘we gaan allemaal lekker scrummen om onze legacy weg te werken’. Daar zijn we nu toch wel voorbij?!

Ik denk het wel. Mijn optimisme is gebaseerd op de constatering dat er meer en meer een samenhangende visie ontstaat dat innovatie alleen kan plaatsvinden door een breed gedragen en integraal aangevlogen organisatieverandering. En dat hiervoor heel veel inspiratie opgehaald kan worden uit het bedrijfsleven en werkmodellen als design thinking, agile en safe, maar dat dit niet een-op-een toe te passen is in een rijksomgeving en dat dit stuk voor stuk geen toverformules zijn.

Diederik van Leeuwen is directeur Domein Internationaal & Veiligheid bij UBR|I-Interim Rijk en mede-initiatiefnemer van de Rijks Innovatie Community