Vacaturegolf bij rijksoverheid

‘Dus ik zeg tegen d’r document.onkeypress = function (e) {’.
Komt deze tekst u bekend voor? Dan heeft u waarschijnlijk in juni geluisterd naar 3FM, Q-music of Veronica. Het is de openingszin van een radiocommercial voor de campagne waarmee de rijksoverheid zich als werkgever onder de aandacht wil brengen bij ICT-professionals. Dit in verband met huidige en te verwachten vacatures. De radiospot is een van de onderdelen van het rijksbrede initiatief ‘Werken voor Nederland’. Naast de radio waren er vanaf half juni ook enkele weken uitingen op diverse onlineplatforms en natuurlijk op de centrale campagnesite www.werkenvoornederland.nl/ict.

Een wervingscampagne blijkt nodig. Het aantal ICT-vacatures groeit en ICT’ers staan niet in de rij om te solliciteren bij de overheid. Keurige kantoortuinen zijn niet de natuurlijke biotoop van hardcore ontwikkelaars, terwijl gekwalificeerde ICT-architecten en -projectleiders juist weer aanhikken tegen de salarissen en het gebrek aan ontwikkelingsmogelijkheden bij de overheid. Hoe onterecht deze en andere vooroordelen wellicht ook zijn, feit is dat een baan in de publieke sector niet boven aan het wensenlijstje staat van de gemiddelde ICT’er.
Ondertussen groeit het aantal ICT-vacatures bij de rijksoverheid. “Wij verwachten dat er tussen nu en eind 2015 nog zo’n duizend moeten worden vervuld”, zegt Olav Welling, directeur Organisatie- en Personeelsbeleid Rijk (BZK).
Die groei is mede het gevolg van de voortschrijdende digitalisering. Welling: “Daarbij komt het beleid om de afhankelijkheid van inhuurkrachten te verminderen. Dat geldt met name voor projectleiders. Dat was een van de redenen om vier jaar geleden I-Interim op te richten.”

Niet de boot missen

“Als we er niet boven op gaan zitten, missen we de boot”, stelt wervingsstrateeg Anne Marie Voskuil van het Expertisecentrum Organisatie en Personeel van Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk (BZK) zelfs. Zij leidt de ICT-campagne “het Nederland van nu zoekt nu ICT’ers’. In die campagne worden vooral de diversiteit en het belang van het werk bij de rijksoverheid benadrukt. Voskuil: “De rijksoverheid is een grote werkgever, maar weinig mensen kennen de diversiteit aan werk bij onze organisatie. Dat geldt nog sterker voor ICT’ers. Die kijken niet vanzelfsprekend naar banen bij de overheid. Dat zit absoluut niet tussen de oren. Met deze campagne geven we hen een goed beeld van de projecten die we doen. En rijkscollega’s krijgen gelijk een kijkje in eigen keuken.”

Het punt is dat je mensen moet hebben met zowel vakkennis als kennis van processen binnen de overheid

Deze en andere vormen van employer branding moeten het werkgeversmerk Rijk – om in het wervingsjargon te blijven – versterken. De spotjes en banners hebben volgens Voskuil “ongelooflijk goed hun werk gedaan”, afgemeten aan het massale bezoek aan de website en de sollicitaties op de diverse vacatures. De komende maanden wordt de campagne verder doorontwikkeltd en volgen er in ieder geval een aantal face-to-face activiteiten. Zo participeert de rijksoverheid in IT-Talent game voor IT-studenten, NRC Carrière Café en andere carrière-evenementen.
Voskuil: “We willen boeien én binden. Naast het plaatsen van individuele vacatures gaan we meer inzetten op continue werving voor de cruciale ICT-rollen die er rijksbreed zijn. Als bijvoorbeeld een IT-architect tweede wordt in een sollicitatie bij de Belastingdienst, willen we hem direct of op een later moment wijzen op een vergelijkbare vacature bij Rijkswaterstaat. Zo werven we bijvoorbeeld met vijftien rollen voor zestig vacatures. Door te focussen kun je specifieke wervingsactiescampagnes ontwikkelen. Zoals SAPtember, ik noem maar wat.”

I-Interim

Mo Jaber, directeur van I-Interim Rijk, het interne interimbureau voor hooggekwalificeerde ICT-projectleiders en architecten, is er een groot voorstander van dat de overheid meer naar buiten treedt. Hij geeft een halve dag les op de Haagse Hoogeschool en merkt dat weinig ICT-studenten weten waar de overheid zich op ICT-gebied allemaal mee bezighoudt. En dan gaat het nog om een Haagse opleiding. Er is volgens hem nog een wereld te winnen om de ICT’ers van morgen te interesseren voor een baan in de publieke sector. Via ambassadeurschappen zoals lesgeven, voorlichting, beurzen, carrièredagen. “De overheid kan zich echt nog beter profileren. Ambassadeurschap is belangrijk. Vertel over de vele uitdagende en innovatieve projecten die overheidsorganisaties uitvoeren. Draag uit welk een breed palet aan werkgebieden de overheid te bieden heeft. Uit eigen ervaring weet ik dat werken bij de overheid veel interessanter is dan werken in het bedrijfsleven.”

Minder externen

De overheid huurt nog altijd veel externen in voor ICT-klussen. Het terugdringen daarvan is paradoxaal genoeg bemoeilijkt door de enorme bezuinigingsdoelstelling van dit kabinet. Daardoor kregen ministeries en rijksdiensten te maken met strenge ‘bezettingsplafonds’ en bijbehorende vacaturestops. Welling: “Als de overheid gelijktijdig allerlei ambities op ICT-gebied formuleert, leidt dat onvermijdelijk tot meer externe inhuur. In 2012 zijn we van dat systeem afgestapt. We hebben het nu niet meer over bezuinigen op personele fte’s, maar over kostenbewustzijn. We bekijken de gehele businesscase; dat is een beter uitgangspunt. Minder fte’s is niet altijd de goedkoopste oplossing.”
Inhuur vindt Welling geen probleem zolang de overheid er maar niet volledig afhankelijk van wordt. “Voor deskundigheid die je incidenteel nodig hebt of specifiek voor een bepaald project, is het logisch om mensen in te huren. Een element dat daarbij speelt is dat de ontwikkelingen op ICT-gebied nog altijd snel gaan. In dit werk is het niet duidelijk of je over tien jaar dezelfde deskundigheid nodig hebt als nu. Dat pleit ook voor een toegesneden personeelsbeleid.”

Dankzij de oprichting van I-Interim is het aantal inhuurkrachten in de leiding van projecten teruggebracht. Directeur Jaber: “Bij ons werken nu een kleine honderd projectleiders en architecten. Die zitten op cruciale posities binnen het Rijk, waar je per se geen externe wilt hebben. Soms vanwege de lange duur van het project, soms vanwege de besluitvorming. Je merkt wel dat jonge mensen zo’n positie bij ons enorm aantrekkelijk vinden, zowel wat de mogelijkheden betreft om verschillende werkervaringen op te doen, als de carrièrelijn die loopt van schaal 12 tot 16.”

Waar zitten de tekorten?

Ook bij I-Interim staan vacatures open. Jaber: “ICT raakt bijna alles. Er is enorme vraag naar ervaren projectmanagers en architecten. Wij hebben permanent opdrachten openstaan. Er solliciteren bij ons wel veel mensen, ook hooggekwalificeerde, maar de meesten vallen af. Het punt is dat je mensen moet hebben met zowel vakkennis – bijvoorbeeld van SAP of beveiliging – als kennis van processen binnen de overheid.”
Dat probleem signaleert ook Welling: “Ook organisaties buiten de overheid hebben moeite om gekwalificeerd personeel aan te trekken. De markt is nog krapper als je ICT’ers zoekt die ook diepgaande kennis van een specifiek vakgebied moeten hebben.”
Welling signaleert dat ook bij de overheid het aantal mbo-functies afneemt, ook aan de ICT-kant. “De meeste vacatures zitten bij hogere functies. We zoeken vooral applicatieontwikkelaars, informatieanalisten en testers.”

Werken voor Nederland

Deze zoektocht wordt ondersteund met de campagne Werken voor Nederland. Voskuil: “Na 2010 is er vanwege de bezuinigingsoperatie nauwelijks meer iets gebeurd aan employer branding. De huidige ICT-campagne is de eerste massamediale campagne die wordt uitgerold. Waar wij op inzetten is dat je belangrijk en uitdagend werk kunt doen bij de overheid.” De naam zegt het al: werken voor Nederland.
Maar het is niet alleen onbekendheid waarom ICT’ers niet vanzelfsprekend gaan voor een baan in de publieke sector. Bij lagere overheden en uitvoeringsorganisaties speelt het gebrek aan carrièreperspectief: “In een organisatie als KING of Logius kun je niet heel veel kanten op. Er zijn nauwelijks andere groeiperspectieven dan afdelingshoofd of directeur worden. Dat moet je ook willen”, tekenen we op uit de mond van een architect die vaak wordt ingehuurd door de overheid.

En de werkomgeving op zich spreekt lang niet iedere ICT’er aan, krijgt Jaber terug van zijn studenten. Hij merkt wel een duidelijk verschil in perceptie tussen studenten met meer een managementprofiel en hardcore ICT’ers: “Van die laatste groep hoor ik na stages terug dat de werkomgeving hen minder aanspreekt. Ze geven de voorkeur aan een meer informele setting, zijn wat speelser, houden niet van lange besluitvormingsprocedures. Dat zijn sfeerelementen waar we wel rekening mee moeten houden als we dit soort jonge mensen willen aantrekken. Studenten in informatiemanagement kun je beter uitleggen waarom de publieke zaak om een andere manier van werken vraagt.”

En dan is er natuurlijk het salaris. Jaber: “Echte specialisten verdienen elders 1000 tot 2000 euro meer dan bij ons. Daar kan ik niet tegenop. Wij betalen ze ook goed, maar een schaal 17 of 18 zit er gewoon niet in.”
Welling: “Wat primaire arbeidsvoorwaarden betreft kunnen we niet altijd concurreren met de markt. Maar de secundaire arbeidsvoorwaarden van het Rijk zijn uitstekend. Denk daarbij aan loopbaankansen of de combinatie van werk en privé. En je werkt voor de publieke zaak. Anderzijds, we hebben ons functiegebouw wel aangepast. Een loopbaan verloopt niet alleen meer via de managementlijn, maar ook via het specialisme. Een systeemarchitect krijgt bij ons echt een heel behoorlijk salaris.”

Werken voor Nederland
Op de site van Werken voor Nederland worden de diversiteit en de actualiteit van overheids-ICT gesymboliseerd via een beeldvullend blokjesveld. Elk van de vele vierkantjes geeft toegang tot een actueel ICT-onderwerp, van ‘Heartbleed: ernstige kwetsbaarheid in OpenSSL’ tot ‘Doorbraakproject open geodata’. Direct of indirect raken alle boodschappen wel een thema waar ook de overheid zich mee bezighoudt. De onderliggende boodschap: de overheid staat midden in de samenleving; er is een enorme diversiteit aan ICT-gerelateerde thema’s waar overheden zich mee bezighouden; voor ICT’ers ligt bij de overheid interessant en belangrijk werk te wachten.