Nu gemeenten steeds meer het voortouw nemen om een moderne ‘nabije overheid’ te worden, kunnen bestuurders de ICT- en uitvoeringsaspecten daarvan niet op afstand houden. Dat is een belangrijke reden om KING in de VNG te laten opgaan.
Grote veranderingen in i-land komen eraan. Bij oppervlakkige beschouwing gebeuren er niet zo voor de hand liggende dingen: de VNG haalt KING de organisatie in, het kwaliteitsinstituut dat zich voornamelijk richt op informatie en implementatie. En bij BZK wordt de directie Burgerschap en Informatiebeleid ondergebracht bij andere onderdelen van het ministerie. De vraag die dan opkomt is: we leven steeds meer in een informatiemaatschappij en de specialisten bij uitstek worden minder zichtbaar. Is de missie dan voltooid? Heeft het kwaliteitsinstituut zijn missie volbracht en is de informatievoorziening van de gemeenten inmiddels helemaal op orde en toekomstbestendig?
Je hoeft de krant maar open te slaan om te weten dat dát nou echt te vroeg gejuicht is. Gemeenten zijn volop bezig met het uitvoeren van hun nieuwe taken en denken hard na over nieuwe werkwijzen en samenwerkingsverbanden. De informatievoorziening en alles wat daarmee samenhangt is nog volop in ontwikkeling. De problemen die de SVB had met uitbetaling van de persoonsgebonden budgetten zijn grotendeels terug te voeren op informatieproblemen (zijn de facturen rechtmatig) en ICT-problemen (het waren er wel erg véél). Ook de uitbetaling door gemeenten zelf is nog niet af. En dan hebben we het nog niet eens over de noodzakelijke verbindingen tussen allerlei regelingen en wetten op sociaal gebied.
Nabije overheid
De casus SVB is veelzeggend voor de beweging die gemeenten willen maken. Larissa Zegveld, directeur van KING: “De klassieke benadering van de overheid, met name het Rijk, is top-down. Regering en Kamers kwamen een plan overeen, en een instantie, bijvoorbeeld de gemeente, mag het uitvoeren. De gemeenten zelf probeerden dan te lobbyen voor zo veel mogelijk bewegingsruimte en zo veel mogelijk geld. Signalen uit de uitvoeringspraktijk werden genegeerd en als het helemaal misging kostte dat een bewindspersoon de kop. Of er kwam later een enquête. Maar de gemeenten draaien dit principe nu om. In de eerste plaats door te claimen dat zíj de meest nabije overheid zijn voor alle inwoners en bedrijven, en dat initiatieven dus ook van hen kunnen uitgaan. En in de tweede plaats door de kennis van de medewerkers die weten hoe het gaat, mee te laten spelen in de besluitvorming.”
De gemeenten draaien het top-downprincipe nu om
En in zo’n beweging moet je soms grote beslissingen nemen. Ten overstaan van de medewerkers van KING gebruikte Jantine Kriens, directievoorzitter van de VNG, een metafoor die veelzeggend is. Ze zei dat KING was opgericht als buitenboordmotor van de VNG, maar nu naar de machinekamer van de VNG zelf moet. Eerder al had Kriens gezegd dat de uitvoeringskracht van gemeenten centraal moest komen te staan. Dat was het begin van een ommezwaai.
Larissa Zegveld hierover: “Dat is voor ons en ook voor de VNG wennen. KING bedient andere doelgroepen dan de VNG, meer de uitvoerders en de ICT-specialisten. Dat zijn doelgroepen waar bestuurders zich vroeger toch wat verre van hielden. Maar zonder de bestuurders gaat het echt niet lukken om een 21e-eeuwse omgeving te creëren. De nieuwe VNG richt zich steeds meer óók op de gemeentesecretarissen en de directeuren Publieksdiensten, ICT en Burgerzaken. En in praktische zin gaat het werk gewoon door: wat we als KING doen gaat deel uitmaken van de producten en diensten van de VNG. En wie ons belt, krijgt trouwens nu al het KCC van de VNG aan de lijn.”
KING-directeur Larissa Zegveld: “Zonder de bestuurders gaat het echt niet lukken om een 21e-eeuwse omgeving te creëren.”
Standaardisatie
Theo Peters, teamleider GEMMA, is ook positief. “Er wordt volop nagedacht over de wijze waarop we onze gezamenlijke kennis kunnen inzetten om gemeenten goed te ondersteunen. Ons werk gaat veel over standaardisatie, zoals bij GEMMA. Maar ook door ons werk aan de softwarecatalogus, waarmee gemeenten veel meer kunnen zien over hun software, elkaar kunnen raadplegen en uiteindelijk een sterkere partij tegenover de leveranciers kunnen worden. Juist de samenvoeging met de VNG kan ons nog helpen meer en meer ook bij bestuurders tussen de oren te krijgen wat we doen en hoe belangrijk een solide basis van informatie en informatievoorziening is. En hoe nodig dat is bleek wel uit een naam die men voor ons bedacht had: VNG ICT en Infrastructuur. Klinkt mooi, maar ik moest wel uitleggen dat we aan fysieke infrastructuur héél weinig doen.” Al horen goede standaarden en afspraken over onder andere beveiliging ook tot de ICT-infrastructuur.
Ingrid Hoogstrate, hoofd Inzicht en Sturingsadvies van KING, hoeft minder uit te leggen: “De vernieuwde site Waarstaatjegemeente is zo toegankelijk geworden; iedereen die iets over een gemeente wil weten kan erop terecht. En de data zijn gebruikt voor de eerste van een jaarlijkse publicatie, samen gemaakt door VNG en KING: De staat van de gemeente. Waarbij wij de gegevens leverden en soms de statistische duiding deden, en onze VNG-collega’s de politiek-bestuurlijke aspecten belichtten.”
De veranderingen gaan enige tijd vergen, maar tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door, zoals dat in de detailhandel heet.
