Overheden en bedrijven hebben hun investeringen in digitalisering opgevoerd, maar er blijft een tekort aan ICT’ers. Met creatieve initiatieven wordt geprobeerd jongeren te interesseren voor ICT én de aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven te verbeteren. Bijvoorbeeld met publiek-private samenwerkings-verbanden, zoals bij de proeftuin 5Groningen.
Beeld: 5Groningen
Groningen, zaterdagmorgen 23 maart. Het startsein voor de 5G Student Battle wordt gegeven. Zes studententeams proberen in wedstrijdverband in recordtempo (één etmaal) een toepassing te ontwikkelen waarbij de voordelen van het toekomstige snelle mobiele 5G-netwerk worden benut. In de voorbereiding hebben ze al een idee ontwikkeld en een boodschappenlijstje ingediend. De finale is zondagmiddag wanneer ze hun vinding moeten presenteren. Bijzonder is de samenstelling van de teams: telkens een mix van twee studenten wo, hbo en mbo. Dat blijkt verrassend goed te werken. De jury roept het Healthcare-team tot winnaar uit. Zij ontwikkelden een prototype van een sprekende bril die blinden en slechtzienden een ‘audiobeeld’ geeft van hun omgeving. De bril spreekt uit wat de cameralens van de bril waarneemt: afstanden tot objecten en teksten die in het blikveld van de camera komen. Ook in de prijzen valt het team van de TrackerTag, een chip die je informeert over de locatie van je fiets. De dag is een succes, ook publicitair. De sprekende bril haalt zelfs het Duitse tv-programma Tagesthemen.
Proeftuin
De 5G Student Battle werd georganiseerd door het 5Groningen programma, Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met de mbo-scholen Noorderpoort en Alfa College. De 5G proeftuin is een initiatief van de Economic Board Groningen en wordt mede gefinancierd uit de miljoenen die de NAM en provincie Groningen in een aanjaagfonds voor de economie van het aardbevingsgebied stortten. In totaal stortten deze partijen bijna 100 miljoen euro in het fonds, bedoeld om de veelgeplaagde regio vooruit te helpen. 5Groningen is een proeftuin voor toepassingen met de nieuwste generatie mobiel internet. In de proeftuin participeren onderzoeksinstituten, grote ICT-bedrijven en telecombedrijven. Een typisch voorbeeld van een publiek-private samenwerking dus.
Voor bedrijven als KPN, een van de partners, is zo’n proeftuin niet alleen een mogelijkheid om nieuwe 5G-technologie uit te testen. Hans Bodenstaff, business developer future developments bij KPN: “Het accent ligt meer op het verkennen van mogelijke toepassingen in sectoren waar we met 5G het verschil kunnen gaan maken. Het aspect van samenwerking met onderzoeksinstituten en bepaalde bedrijfstakken is voor ons belangrijk, omdat we zo toewerken naar echte toepasbare oplossingen voor een bepaalde sector. Zo hebben we met Ambulancezorg en het brandwondencentrum Groningen tests gedaan met het gebruik van een augmented reality bril.” Bij deze pilot werd de ambulanceverpleegkundige uitgerust met deze bril waardoor een specialist op afstand kon meekijken en advies geven.
Voor KPN zijn de 5G fieldlabs – het bedrijf is er bij nog vier betrokken – ook een middel om zich te presenteren en talent te werven. Net als alle andere partners van 5Groningen boden ze bijvoorbeeld alle deelnemers aan de 5G Battle een rondleiding in hun bedrijf aan. Bodenstaff: “Zeker, we gebruiken dat ook om jonge mensen te enthousiasmeren door ze een kijkje in de keuken te geven.”
Innovatie
De pilot met het brandwondencentrum en de ambulancezorg is een voorbeeld van hoe de proeftuin Groningse bedrijven en organisaties de ruimte geeft om innovaties te ontwikkelen. Dat is precies ons doel, zegt projectleider Peter Rake. “We faciliteren ze om onderzoek te doen naar toepassingen waar 5G-technologie een rol speelt. We ondersteunen ze ook financieel met een bijdrage van maximaal 50.000 euro. Dat geeft mkb-bedrijven in de regio kansen. Die hebben vaak niet de schaalgrootte en de contacten om een project te runnen; voor hen is innovatie vaak een sluitpost.”
Dat bevestigt directeur Sietse Damstra van ACS Connected Buildings, een bedrijf met zo’n twintig medewerkers uit het Noord-Groningse Leens. ACS ontwikkelt slimme software voor onder andere klimaatsystemen. “Ga maar eens bij een bank geld vragen om een idee uit te werken. Ze zien je aankomen.”
Daarnaast ervaart hij veel profijt van de samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen. Bij deze 5G-pilot draait het om de ontwikkeling van betere en efficiëntere klimaatregeling. “Er zijn veel klachten over het binnenklimaat. Te koud, te warm, te benauwd, te droog. Bij deze proef hebben we een groot aantal sensoren en 5G-’bakjes’ in een aantal gebouwen geplaatst. Wij willen met slimme sturing dat soort klachten voor zijn én ook veel energie besparen.”
Want op dat laatste terrein valt nog enorme winst te boeken, wil Damstra benadrukken. Hij ergert zich daarom aan de eenzijdige aandacht voor de transitie naar gasloos. “Het thema besparen blijft zwaar onderbelicht.” Daarmee valt op korte termijn volgens hem veel meer energie en dus CO2 te besparen.
Damstra merkt dat de deelname aan de 5G-proeftuin een flinke boost geeft aan het imago van het bedrijf. “Deuren gaan voor ons open, ook in het buitenland. Het triggert partijen dat wij die pilot doen.” Bovendien helpt een innovatief imago bij het zoeken van geschikte medewerkers. “Je moet aantrekkelijk zijn voor afgestudeerden. Bij een bedrijf uit de traditionele installatiebranche zullen ze niet snel gaan werken. Ze zoeken een innovatieve werkkring.” Zo’n samenwerking in een proeftuin blijkt ook een mooie manier om contacten te leggen met studenten die afstuderen op zijn werkterrein.
Smart potato
De proeftuin bestaat nu drie jaar. Inmiddels zitten er ruim twintig pilotprojecten in de pijplijn waarvan aan negen definitief subsidie is verstrekt. Enkele daarvan zijn volledig afgerond. De projecten moeten regionale betekenis hebben, zegt Rake. Dat geldt bij uitstek voor een project waar trillingssensoren op panden in het aardbevingsgebied zijn geplaatst. Maar ook een pilot rond de ontwikkeling van een ‘smart potato’, waarbij via sensoren naar de optimale groeicondities van aardappelen wordt gezocht, is uit de Groningse klei getrokken. En ook in de medische pilot met de speciale bril ziet Rake een regionaal belang: “Connectiviteit is natuurlijk maar een klein onderdeel van zo’n oplossing. Het ambulancepersoneel moet getraind, de bril verder ontwikkeld en dergelijke. Maar we zien wel perspectieven. Als in een thuissituatie een specialist met de huisarts kan meekijken, zouden patiënten in onze dunbevolkte regio bijvoorbeeld minder vaak hoeven te reizen.”
Verbinden
Dominiek Veen, Projectleider HCA–ICT van het Platform Talent voor Technologie (PTvT), is erg enthousiast over de publiek-private samenwerking in de proeftuin 5Groningen. PTvT werkt al vele jaren aan het promoten van technologie onder jongeren en aan het verbeteren van de aansluiting van het onderwijs op de vraag van de arbeidsmarkt middels publiek-private samenwerking. Veen: “De Techniekpactmonitor laat zien dat het aantal jongeren dat kiest voor een technisch profiel de afgelopen jaren is toegenomen. Helaas is het aantal jongeren dat gaat werken in de techniek nog niet voldoende om alle vacatures succesvol te vullen, zeker niet binnen de ICT.” Dat de vraag naar ICT professionals hoog is, leert een willekeurige blik op de vacaturesite van de overheid ‘Werken voor Nederland’. Eenderde van de 800 vacatures betreft ICT-functies. Met de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (2018) zet de Rijksoverheid koers op een innovatieve en inclusieve digitale samenleving. Veen: “Onder de vlag van de Human Capital Agenda ICT (HCA–ICT) van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat werken wij vanuit het team Dutch Digital Delta samen met ECP | Platform voor de InformatieSamenleving, NLdigital en vele anderen aan het terugdringen van het tekort aan ICT’ers. Wij richten ons hierbij op het strategisch verbinden van partijen, het stimuleren van regionale samenwerking, het inspireren en informeren van studenten en het bevorderen van kennisoverdracht over nieuwe digitale technologieën. Het thema Leven Lang Ontwikkelen staat ook hoog op de agenda om de huidige werknemers mee te nemen in deze digitale transitie en de arbeidsproductiviteit te verhogen.” Een flinke kluif maar gelukkig gebeurt er al veel in het land, zeker op het gebied van publiek private samenwerking. Zo maakt Fieldlab 5Groningen deel uit van het grootste grassroots netwerk van publiek-private samenwerkingsverbanden tussen het onderwijs (mbo, hbo, wo), bedrijfsleven en overheid genaamd Katapult. Binnen Katapult zijn meer dan 300 publiek-private samenwerkingen verenigd waarvan 62 op ICT! Veen: “Goede samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven is essentieel wanneer het grote sectoroverstijgende vraagstukken betreft. Vanuit de HCA–ICT werken we gezamenlijk aan een toekomst met voldoende ICT-professionals en digitaal talent voor een duurzaam, gezond en veilig Nederland.”
Dit artikel staat ook in iBestuur magazine 32
