Veilig digitaal

Terwijl de digitalisering doordendert blijven we bij de overheid vaak hangen in de oude modus. Of – net zo verbazend – digitalisering wordt gezien als een volgende stap in de automatisering van de bestaande processen in de bureaucratie. De ontkenning dat digitalisering dezelfde betekenis heeft als bijvoorbeeld de uitvinding van de boekdrukkunst, de stoommachine of de elektriciteit tref ik veel aan.

Die drie bijzondere momenten in de mensheid hadden gevolgen voor de hele samenleving. In alle hoeken en gaten ervan. En een totale omwenteling was het gevolg. Kennis werd verspreid, de spierkracht van mensen verveelvoudigd en de beschikking over elektriciteit voor iedereen zorgde voor de moderne maatschappij, zoals we die nu kennen.
De digitalisering, de invoering van nieuwe technologieën vergroot oneindig (?) onze denkkracht; we zijn in staat, ook in het internet of things, onze leefwijze op allerlei manieren aan te passen. Ook de verhouding tussen overheid en inwoners verandert. Daar zijn niet alleen een stapel studies over verschenen, maar het verschijnsel wordt in de praktijk herkend. Intelligente machines nemen het werk van de ambtenaar over. De burger, de patiënt, de scholier en noem alle rollen die we hebben maar op, komen meer zelf aan het stuur.

En toch lijkt de oude wereld nog rustig door te kabbelen, bijvoorbeeld als het onze veiligheid betreft. We weten dat de ontwikkeling van cybercrime ongekend is. Het ontwrichten van de maatschappij door een vijandige mogendheid kan door cyberwar- methoden. En wat doen we eraan? Hebben we voldoende geïnvesteerd in het bestrijden van cybercrime, die zich in allerlei varianten voordoet? Het antwoord is klip en klaar: volstrekt onvoldoende! Maar ook de bewustwording over dit verschijnsel bij de beslissers in onze samenleving staat nog in de kinderschoenen. En daar moeten we uit. Ondanks dat dit bijvoorbeeld op de korte termijn arbeidsplaatsen gaat kosten en nieuwe kennis vraagt binnen de overheid.

Een voorbeeldje: wij zijn blij met onze wijkagent. Hij loopt door de wijk, kijkt professioneel rond en houdt het veilig in de buurt. Maar dat op de eerste verdieping van het huis, waar hij langs loopt iemand fraude pleegt via internet, en in het huis daarnaast een cyber-inbraak wordt gepleegd of een bedrijf via malware wordt afgeperst, ja dat ziet ‘ie niet. Als ik vraag aan de politie of daar extra op wordt ingezet, dan blijkt dat de afspraak over het aantal agenten zwaarder weegt dan investeringen in de digitale politie. Nog gekker: er wordt bezuinigd op digitale middelen.

Het is mijn taak als Digicommissaris om de digitalisering van de overheid aan te jagen, en gelukkig zijn er velen binnen de overheid, ook bij de Nationale Politie, die de onvermijdelijkheid en de urgentie daarvan steeds beter gaan inzien. De instelling van een studiegroep over de relatie tussen de overheid en de informatiesamenleving onder leiding van de secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken is zo’n bemoedigend signaal. Maar dan gaat het er wel om dat in de komende kabinetsformatie geld wordt vrij gemaakt en bestaande budgetten worden gebundeld, zoals gevraagd door de Tweede Kamer, om die noodzakelijke transformatie mogelijk te maken. En nu onze minister-president via Facetime spreekuur heeft gehouden en heeft laten zien de nieuwe tijd te begrijpen, heb ik er 100 procent vertrouwen in dat voor de veilige digitale samenleving èn overheid het (nieuwe) kabinet boter bij de vis zal geven.