Het nieuwe kabinet heeft in het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de toekomst’ aangegeven op welke maatschappelijke vraagstukken zij de komende regeerperiode focust en hoe deze vraagstukken het beste kunnen worden aangepakt. Deze nieuwe kijk op uitdagingen en ambities heeft ook invloed op de ontwikkeling van de publieke geo-informatievoorziening.
Geo-informatie is bij uitstek geschikt om de energietransitie te faciliteren. Beeld: Pixabay
Wat opvalt aan het regeerakkoord is dat het een grote hoeveelheid min of meer concrete maatregelen bevat. Het straalt uit dat dit kabinet de mouwen op wil stropen en de hand aan de ploeg wil slaan om problemen aan te pakken.
Kijken we vanuit geo-informatie perspectief naar het regeerakkoord, dan zien we de volgende vraagstukken waarbij geo-informatie onontbeerlijk is.
Nederland duurzaam maken.
Het kabinet heeft de ambitie dat Nederland in Europa voorop gaat lopen in de verduurzaming van de samenleving. Een nationaal klimaat- en energieakkoord geeft daarvoor het kader. Op tal van beleidsterreinen worden maatregelen genomen die aan dat doel moeten bijdragen: in de gebouwde omgeving, industrie, mobiliteit, natuurlijke omgeving en voedselvoorziening. Geo-informatie is bij uitstek geschikt om de energietransitie te faciliteren. Of het nu gaat om de keuzen voor de verduurzaming van ruim zeven miljoen woningen, de potentie en beperkingen van de ruimte op land en op zee voor duurzame energieproductie of de uitdagingen voor de energienetten.
Beschermen van de leefomgeving.
Het kabinet geeft aan de leefomgeving te willen beschermen door ruimte te willen behouden voor natuur, wonen, werk en recreatie en door het waterrobuust inrichten van Nederland. Dat alles heeft een nauwe relatie met de verduurzaming van Nederland. De trajecten van Omgevingswet en Deltaprogramma worden voortgezet. Geo-informatie wordt reeds lang ingezet in het domein van de leefomgeving en biedt het geëigende instrumentarium om alle thema’s die spelen in de fysieke leefomgeving te verbinden en in samenhang te benaderen. Dit speelt des te sterker nu meerdere departementen betrokken zijn bij de Omgevingswet.
Herstel en perspectief voor Groningen.
Het regeerakkoord stelt dat de impact van de aardbevingen in Groningen enorm is en dat veiligheid voorop staat. Dat gebeurt door verlaging van de aardgaswinning – door een lagere behoefte – en door te werken aan preventie, herstel en perspectief boven de grond. Geo-informatie kan worden benut om een regionaal informatieknooppunt of informatiehuis te ontwikkelen waar alle relevante gegevens over boven- en ondergrond bij elkaar worden gebracht.
Goede zorg voor iedereen op de juiste plek op het juiste moment.
De door het vorige kabinet ingezette decentralisatie van de zorg wordt voortgezet. Nieuwe hervormingen zijn niet nodig, wel verbeteringen. Geo-informatie kan helpen om de zorgvraag in kaart te brengen en maatregelen te nemen waar dat nodig is. Denk aan het benutten van persoonsgegevens bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) om gemeenten in staat te stellen proactief beleid te ontwikkelen. Bijvoorbeeld ten aanzien van eenzaamheid. Er liggen ook kansen voor het ondersteunen van een wijkgerichte aanpak om woningen en leefomgeving te verduurzamen en tegelijk levensloopbestendig te maken.
Werken aan een vrije, veilige en rechtvaardige samenleving.
Het borgen van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid is een kerntaak van de overheid en vergt extra aandacht: digitale veiligheid is een belangrijk thema in het regeerakkoord. Zo wordt een cybersecurity-agenda opgesteld met onder meer standaarden voor Internet of Things-apparaten en beveiliging van software. Publieke data moet goed vindbaar en toegankelijk zijn in de vorm van open data. Ook wordt een brede agenda opgesteld voor de verdere digitalisering van het openbaar bestuur. Dit alles raakt het domein van geo-informatie. Enerzijds als kans om publieke geo-informatie nog beter te benutten, anderzijds is het een aandachtspunt om de persoonlijke levenssfeer te respecteren en collectieve voorzieningen te beschermen.
Er zijn in het regeerakkoord ook thema’s te noemen die voorheen wel, maar nu ogenschijnlijk geen politieke prioriteit hebben en weinig tot geen aandacht krijgen. Te denken valt aan onderwerpen als bestuurlijke vernieuwing, milieu en natuur, Europese verdragen of smart cities.
De komende jaren zal het gaan om een juiste balans te vinden tussen willen, kunnen en mogen
Dilemma’s
We zien in het regeerakkoord veel kansen voor het toepassen van geo-informatie. Dat wil niet zeggen dat deze eenvoudigweg gerealiseerd gaan worden. We zien ook enkele dilemma’s die het daadwerkelijk verzilveren van de kansen in de weg kunnen staan.
Het regeerakkoord gaat er van uit dat veel afspraken tussen ketenpartners of op decentraal niveau gemaakt moeten worden. En dan zowel met overheidsorganen als private partijen. Het lijkt er op dat het aan de deelnemers is om dit in te vullen, zonder duidelijke kaders om dat te faciliteren en te bewaken. Enerzijds geeft dat ruimte voor initiatief en flexibiliteit op lokaal niveau of in de keten, anderzijds is het een afbreukrisico voor een succesvolle uitvoering en monitoring van het beleid.
Technologische innovaties werpen ethische vraagstukken op over hoe ver we willen gaan in de ontwikkeling van een informatiemaatschappij. Datagestuurd werken met geo-informatie kan ertoe bijdragen dat de samenleving profiteert van alle huidige en toekomstige mogelijkheden. Tegelijk is het van belang goede waarborgen te bieden die voorkomen dat de techniek zich tegen je keert en er een afhankelijkheid van slechts een handvol wereldwijd opererende concerns ontstaat. Maatschappelijke discussies gaan bijvoorbeeld over de ‘sleepwet’, zelflerende veiligheidssystemen, de relatie tussen publieke data en die van de Google’s van deze wereld. In het debat zal het er de komende jaren om gaan een juiste balans te vinden tussen willen, kunnen en mogen.
Kansen pakken
Er ligt een geweldige uitdaging om onze kennis en kunde in te zetten bij de kernthema’s van het kabinet. Met de enorme hoeveelheid geo-informatie zijn we bij uitstek in staat om inzicht te geven in maatschappelijke vraagstukken en om integrale oplossingen in beeld te brengen. Zo kunnen we bijdragen aan een veiliger, duurzamer en leefbaarbaarder Nederland.
Om deze potentie waar te maken, moeten we werken aan een robuuste, veilige gemeenschappelijke basis waarin zaken zijn afgestemd zodat de juiste gegevens vindbaar en bruikbaar zijn. We moeten ervoor zorgen dat onze standaarden decentraal optimaal inzetbaar zijn, want in de regio zal de ambitie van het kabinet waargemaakt moeten worden. En we zullen actief moeten investeren in voor de sector nieuwe kennisdomeinen, zoals het energiedomein en de integratie van het fysieke en sociale domein. Kortom: de handen uit de mouwen!
Paul Padding is programmamanager bij Geonovum
