Wij leven in een tijd dat het hebben van een visie ouderwets lijkt. Anno 2021 werken we incrementeel en ontwikkelen we nieuwe producten en diensten via korte doelgerichte ‘sprints’. Maar wat als iedereen zijn eigen doel nastreeft? Als tegelijkertijd verschillende teams aan het ‘sprinten’ zijn? Kijkend naar de overheid zou een visie op wat we willen en niet willen met betrekking tot 'de cloud' een zinvolle investering zijn.
Steeds meer overheidsorganisaties kiezen voor ‘de cloud’. Nou ja, kiezen, in veel gevallen kiezen hun leveranciers voor de cloud en kunnen de klanten vaak niet anders dan volgen. Of ‘cloud’ de oplossing is? Soms wel. Zeker in die gevallen waar een organisatie vindt dat ze zo uniek is dat zij op maat ICT producten en diensten moet krijgen. Leveranciers hebben lang gehoor gegeven aan dat soort wensen en behoeften van hun klanten. Maar met het groeien van het marktaandeel en het steeds verder versnellen van de technologische ontwikkeling is maatwerk een dure hobby. Voor zowel de klant als de leverancier. In theorie is een clouddienst dan de oplossing. De kosten kunnen worden gedrukt, het beheer kan eenvoudiger en het up to date houden kan sneller en overzichtelijker worden geregeld.
Je zult als ICT leverancier maar marktleider zijn in een bepaald marktsegment en jouw mooie (on premise) softwareapplicatie telkens weer op maat moeten maken met telkens weer aparte koppelingen, interfaces, net iets andere algoritmen en andere schermindelingen. Bij de eerstvolgende nieuwe release kloppen al je klanten weer aan bij je servicedesk met de boodschap dat ‘iets het niet doet’. Ook een manier om contact te houden. Maar kan het niet efficiënter?
Naar de ‘cloud’ gaan heeft tenminste in theorie als resultaat dat alle gebruikers dezelfde functionaliteit krijgen. Clouddiensten zijn het meest rendabel wanneer veel gebruikers van dezelfde functionaliteit gebruik maken. Wil een klant iets aparts, dan zal hij dat of op zijn eigen locatie moeten regelen of bepaalde functionaliteit aan of juist uit moeten zetten.
De overgang van on premise naar cloud is meer dan het toegeven aan het feit, dat je als organisatie te weinig ICT kennis en/of capaciteit hebt. De keuze voor ‘cloud’ is in veel gevallen zo fundamenteel dat ik mij verbaas over het feit dat er zo gemakkelijk voor wordt gekozen. Naar ‘de cloud’ gaan is ook een vorm van uitbesteden. Maar in tegenstelling tot de klassieke uitbesteding is deze versie vrijwel niet terug te draaien: eenmaal uitbesteed blijft meestal uitbesteed. Veel organisaties zetten samen met de ‘cloud-gang’ hun spullen en hun specialisten definitief aan de kant. Als ze ooit nog terug willen, dan kost dat zoveel, dat je dat wel uit je hoofd laat als IT-verantwoordelijke of -portefeuillehouder.
De keuze voor ‘cloud’ is voor veel organisaties met een omvangrijk ICT-landschap als het kiezen voor een deeloplossing. Zolang niet alles naar ‘de cloud’ gaat zit zo’n organisatie altijd met de uitdaging van het beheer. Wanneer een deel van de ICT-inspanning nog on premise gebeurt en een deel in de cloud, dan zal zo’n organisatie moeten bepalen hoe dat geheel ‘in de lucht’ blijft. En dan heb ik het nog maar niet over de ketens van verschillende applicaties en systemen, die samen één dienst vormen. ‘Ik wens u veel applicaties toe van veel verschillende leveranciers’, zou een moderne variant op een bekend spreekwoord kunnen zijn.
Veel organisaties denken na over hoe ze in deze context hun weg kunnen vinden. In een poging om actuele problemen op een structurele manier op te lossen wordt gescrumd, agile nagedacht, worden klantreizen gemaakt, kenniscentra gevormd en portfolio’s gevuld. Dedicated teams jagen het eigendom van hun data achterna en via slimme API’s proberen ze authentieke gegevens bij de bron te achterhalen zonder ze te repliceren. Anderen zoeken het meer in de procedures, gap-analyses, controles en audits om zo grip te krijgen en te houden op de ontwikkeling. Weer anderen vinden dat ze verkeerd georganiseerd zijn en gaan hun organisatie kantelen en opdelen in logische processen.
Stuk voor stuk zinvolle benaderingen, maar met één grote vage onduidelijkheid: wie weet waar dat naar toe gaat? Welk doel wordt eigenlijk nagestreefd? Wie en wat worden hier beter van? Hoe worden oplossingen voor actuele problemen ingepast in de structurele verbetering en vernieuwing naar de toekomst?
Wij leven in een tijd dat het hebben van een visie ouderwets lijkt. Een relikwie uit de tijd van het ingenieursdenken. Toen slimmeriken nog vonden dat je voor een nieuw product of dienst eerst een ontwerp moest maken dat via proefopstellingen en teststraten uitgeprobeerd moest worden, voordat het ‘in productie’ ging. Toen inbedding in en samenhang met ‘het grotere geheel’ onderdeel waren van verbetering en vernieuwing. Nu werken we incrementeel en ontwikkelen we nieuwe producten en diensten via korte doelgerichte ‘sprints’. Zo houd je mensen gemotiveerd en gericht op het doel. Maar wat als iedereen zijn eigen doel nastreeft? Als tegelijkertijd verschillende teams aan het ‘sprinten’ zijn? Wat zorgt er dan voor dat ze uiteindelijk allemaal hetzelfde doel bereiken en elkaar versterken, beter en completer maken?
Misschien dat het hebben van een gedeelde visie, hoe rudimentair ook een bijdrage zou kunnen leveren. Een visie is vaak abstract, het heeft iets vaags, maar het heeft ook een functie: het bindt degenen, die kennisnemen van de visie. Visie zorgt ervoor dat al die parallelle acties met vaak een onderscheiden tempo getoetst kunnen worden en onderling vergeleken voor wat betreft hun bijdrage tot het realiseren van de visie. Voor het onderwerp ‘cloud’ zou een goed uitgewerkte cloud visie een uitkomst zijn. Een soort kapstok waar al die losse op zich zinvolle uitwerkingen een plek krijgen.
Misschien is het nuttig om het ouderwetse idee van een visie van stal te halen. Kijkend naar de overheid zou een visie op wat we willen en niet willen met betrekking tot cloud een zinvolle investering zijn. Het ligt er maar aan hoe vaag je het wilt hebben.
Herman Timmermans is mamaging partner bij Tasclinx
