‘Basis op orde’ als opmaat naar één overheid

Beeld: Dreamstime

Common Ground, de gemeenschappelijke visie op de informatievoorziening binnen en tussen gemeenten, is één van de grote ontwikkelingen binnen de overheid. Het is een ontwikkeling waar Beatrijs de Vries grote bewondering voor heeft. De Vries, gemeentesecretaris van Coevorden en sinds het voorjaar van 2018 lid van de VNG-commissie Informatiesamenleving, waardeert met name de manier waarop Common Ground tot stand is gebracht. “Dat gebeurt vanaf de werkvloer. Het mooie is dat die mensen op de werkvloer vooral met een realistische blik kijken naar wat er gedaan moet worden. Dat kan niet allemaal in één klap, want de winkel moet ook open blijven”, aldus De Vries, die vindt dat er nog wel het nodige missiewerk verricht moet worden als het gaat om Common Ground. “Op de werkvloer is de olievlek wel in gang gezet, maar richting bestuurders zijn er nog flinke stappen te zetten. Bestuurders hebben vooral ambities voor de samenleving. En een gemeente is in feite een administratiekantoor en dat is iets waar een bestuurder geen stemmen mee wint. Bovendien hebben bestuurders een perspectief van vier, hooguit acht jaar; Common Ground vraagt nou juist om een lange adem.”

Eilandjes

De Vries benadrukt nog eens dat het voor overheden absoluut een must is om de basis op orde te hebben. “Inwoners en ondernemers moeten het gevoel hebben: de overheid is van en voor ons. Dat betekent dat je de aansluiting met de samenleving móet houden. Op het moment dat inwoners die aansluiting gaan missen omdat een overheid niet meegaat met haar tijd, of als er sprake is van eenrichtingsverkeer, dan raak je als overheid je legitimiteit kwijt. Als je een overheid blijft die zes weken nodig heeft om uit de eigen backoffice, ook al is dat een ‘andere overheid’, informatie te halen, dan mis je de boot en verlies je je geloofwaardigheid als onderdeel van de samenleving.”

Beatrijs de Vries raakt hiermee een gevoelige snaar. Op dit moment hebben overheden allemaal nog hun eigen informatiehuishoudingseilandje. “En alles bij elkaar is het één grote spaghetti, waardoor het moeilijk is om informatie met elkaar uit te wisselen. Door Common Ground maken gemeenten daarin nu forse slagen. De basis móet op orde. Dat is een randvoorwaarde voor andere dingen, maar wat mij betreft betekent dat vooral hoe overheden gegevens met elkaar uitwisselen. Voor mij is dát de stip aan de horizon. Naar buiten toe moeten wij acteren als één overheid: één overheid die bereikbaar, benaderbaar en toegankelijk is. Daarom ben ik ook zo blij met de Agenda Digitale Overheid (NL DIGIbeter). Die geeft goed aan wat wij, als gemeenten, kunnen doen om die basis op orde te krijgen. De agenda sluit goed aan op Common Ground.”

Stappen verder

De gemeentesecretaris vindt dat alle overheden zich moeten scharen achter NL DIGIbeter en er serieus werk van moeten maken om de door haar geschetste stip aan de horizon te bereiken. “Daarbij hoop ik dat het kabinet de essentie van het ‘als overheid bereikbaar en kenbaar zijn in de samenleving’ nog meer gaat omarmen. Ik hoop ook dat het thema ‘Common Ground: zorgen voor een basis voor gegevensuitwisseling’ hoog op de agenda komt bij de komende coalitiebesprekingen van het nieuwe kabinet. Als overheden moeten de neuzen dezelfde kant op staan. Nu is er zoveel vrijheid bij de invulling van de informatiehuishouding van verschillende instanties, dat je daar nooit de oorlog mee wint. En dús moet er een partij zijn die af en toe zegt: ‘deze taal spreken we nu met elkaar af en dit is de ruimte die je vervolgens krijgt om je eigen ding te doen.’ Om dat voor elkaar te krijgen zullen wij als gemeenten, als eerste overheid, onze stem beter moeten laten horen. Op een breed terrein zijn wij de eerste overheid en daar zit ons unique selling point. Als gemeenten zijn we al jaren bezig om onze informatievoorziening niet meer vanuit domeinen te organiseren, maar vanuit de mensen of buurten waar het om gaat.”

Het is De Vries duidelijk dat de samenleving niet meer van hokje naar hokje gaat. “Vroeger misschien wel, maar vandaag de dag kan dat niet meer. De terechte verwachting is dat we dat als overheid achter de schermen regelen. Het probleem is dat overheden deels nog op de oude manier zijn georganiseerd. Het goede nieuws is dat gemeenten, als het gaat om het perspectief op hun informatiehuishouding, zeker honderd stappen verder zijn dan het Rijk. Op dit gebied kan het Rijk veel van gemeenten leren.”