Van het aantal openstaande vacatures in een gemeente tot het aantal leegstaande winkelpanden. Het nieuwe dashboard maatschappelijke en economische veerkracht op dataplatform Waarstaatjegemeente biedt gemeenten concreet inzicht in sociaaleconomische thema’s, om zo te werken aan herstel en transitie van de lokale economie.
Op het platform worden data op verschillende thema’s weergegeven, waaronder Werk & Inkomen.
“Vanuit de VNG zien we dat datagestuurd werken steeds belangrijker wordt voor gemeenten”, legt Maikel Gijzen, projectleider Ondernemersdienstverlening van de VNG uit. “Ze willen goed onderbouwd tot beleid komen en daar kunnen data goed bij helpen. Ook de coronacrisis was een reden om de cijfers goed inzichtelijk te krijgen. Het is enorm van belang dat we werken aan herstel en transitie. Alleen met een goede informatiepositie kun je gerichte interventies plegen.”
Waarstaatjegemeente
Het dataplatform Waarstaatjegemeente werd vorig jaar door de VNG benut als monitor om de sociale impact van corona in beeld te brengen. Het platform bundelt, bewerkt en presenteert data van en over alle 344 Nederlandse gemeenten voor iedereen die erin geïnteresseerd is. Vooral voor gemeenten zelf bieden de data veel inzichten.
Het dataplatform sprak meteen veel gemeenten aan. Daarom is sinds begin dit jaar het dashboard uitgebreid met data over drie sociaaleconomische thema’s: vitale binnensteden en dorpskernen, human capital beleid en breed MKB. Gemeenten kunnen daarmee op sectorniveau inzicht krijgen in de krapte op de lokale arbeidsmarkt, of een beeld krijgen van de ontwikkeling van fysieke ondernemingen in de binnenstad. Met de concrete data kunnen ze niet alleen de eigen huidige situatie in kaart brengen, ook zien ze ontwikkelingen in de tijd of kunnen gemeenten de eigen cijfers vergelijken met die van andere gemeenten of met het landelijk gemiddelde.
Zelf aan de knoppen
Gemeenten kunnen dankzij de data op Waarstaatjegemeente beter inzicht krijgen in waar ze staan, vertelt Jan Jans, adviseur informatie sociaal domein van gemeente De Fryske Marren, en ook lid van de klankbordgroep. “Vooral voor de kleinere gemeenten, van 75.000 inwoners en minder, heeft het dashboard echt een meerwaarde. Zij hebben namelijk meestal geen eigen afdeling statistiek en onderzoek. Juist hen kun je met dit dashboard bedienen.” Zelf gebruikt Jans in zijn werk het platform vooral om te kijken naar economische vraagstukken in zijn gemeente. Ik kijk vooral naar hoeveel vestigingen van topsectoren, zoals logistiek, water & maritiem en hightech, hier in de gemeente zijn. Wat is het aandeel op de economie? Hoeveel mensen zijn er werkzaam? Wat echt een meerwaarde is dat je zelf aan de knoppen kunt zitten, en zelf kunt benchmarken.”
“Als je als gemeente een bepaalde kant op wil gaan moet je niet afgaan op onderbuikgevoel.”
Bovenal kunnen de data belangrijk zijn voor beleidsondersteuning, stelt ook Bosch. “Als je als gemeente een bepaalde kant op wil gaan moet je niet afgaan op onderbuikgevoel. Beleid moet je immers baseren op feiten. Daarvoor kun je data gebruiken.”
Taskforce economisch herstel en transitie
De uitbreiding van het platform is ontstaan vanuit de wens van de VNG Taskforce economisch herstel en transitie, om de economische thema’s op hun herstelagenda in kaart te brengen met data. In de VNG Taskforce bundelen verschillende VNG-commissies en de gemeentelijke netwerken van G4, G40, M50 en P10 hun krachten om samen te werken aan economische ontwikkeling. Al voor de coronacrisis stonden veel gemeenten voor uitdagingen, zoals leegstand in binnensteden en winkelcentra doordat consumenten steeds vaker online winkelen. “Nu de crisis over zijn hoogtepunt heen is, is het nog duidelijker geworden dat we moeten toewerken naar een weerbare en toekomstbestendige economie”, legt Boaz Adank uit, voorzitter van de VNG Taskforce, en wethouder economie in Breda. “Als je kijkt naar de lokale economie dan heeft de coronatijd wel aangewezen hoe belangrijk het is om er zicht op te houden en te blijven inzetten op de versterking ervan. Ik ben dan ook enorm blij dat deze indicatoren zijn opgenomen. Waar we als gemeenten achter kwamen was dat we best wel wat doen, maar er nog geen indicatoren of sturingselementen voor hadden. Dit soort dashboards helpt om het inzichtelijk te maken en te vergelijken met elkaar.”
Benchmark
Met de cijfers kunnen gemeenten met de data dan ook een benchmark maken, stelt de voorzitter, een vertrekpunt om verder op te bouwen. “We hebben geen vergelijking met hoe het er daarvoor voor stond. Dit geeft wel een indicator of je als gemeente op de goede weg bent met dingen laten groeien en laten stijgen. Het zou ons helpen om te benchmarken, richting elkaar toe, maar ook richting het Rijk. Waar staan we? En wat is er nodig om het te verbeteren?”
Data is daarvoor enorm belangrijk, vindt Adank. “Omzetcijfers, groei, krimp, verandering van bestedingspatronen zeggen wel iets over de economie en laten je wel zien of het beleid dat je inzet en de keuzes die je maakt effect hebben. Data en de samenleving zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Ik ben echt ervan overtuigd dat data ons een betere overheid laten zijn.”
In een klankbordgroep kijkt de VNG samen met gemeenten naar hoe het dashboard nog beter kan.
De Bredase wethouder heeft nog wel als wens om de nodige transities beter in beeld te brengen met de data. “Dat is precies de zoektocht waarin we zitten voor de komende periode en het gesprek wat wij hebben met het kabinet. Zorg er nou voor dat met name dat het lokale mkb in staat wordt gesteld om die transformatie te maken. De NOW– en TVL-steun waren echt heel belangrijk om bedrijven in leven te houden maar niet om ze ook de doorontwikkeling te kunnen laten maken richting de toekomst.”
Klankbordgroep
In een klankbordgroep kijkt de VNG samen met gemeenten naar hoe het dashboard nog beter kan. “Hier willen we economisch beleid en het belang van data laten samenkomen”, legt adviseur Mark Knops van de VNG uit. “Er zitten zowel medewerkers van economische zaken als dataprofessionals in van verschillende gemeenten. Die unieke combinatie maakt het mogelijk om het verschil te maken. Er is zeker nog ruimte voor doorontwikkeling en nieuwe onderwerpen voor gemeenten. Daarover zijn we steeds in gesprek. We brengen alles bij elkaar. Het is de kracht van dit platform dat ervan uit zowel beleid als data gekeken is hoe we tot indicatoren komen. Daarmee worden gemeenten geholpen bij het versterken van het lokaal en regionaal ondernemersklimaat. In die samenwerking met partners is een goede wisselwerking ontstaan waardoor we dit nu met elkaar hebben bereikt.”
Kamer van Koophandel
Een van de partners is de Kamer van Koophandel (KVK), die vanuit de eigen Regiotool data deelt met het dataplatform. De VNG is de eerste grote partij waarmee ze dat op deze manier doet, vertelt Saskia Bosch, clusterdirecteur, verantwoordelijk voor de samenwerking van de KVK Regiotool met andere partijen. “We vinden het belangrijk om data terug te geven aan de samenleving. Als je data afneemt, moet je ze ook teruggeven zodat de samenleving er ook wat mee kan. Ze zijn immers van ons allemaal. Wij willen graag samenwerken. We zijn onderdeel van hetzelfde ecosysteem waar de VNG ook deel van is.”
De cijfers van de KVK op het dashboard maatschappelijke en economische veerkracht laten gemeenten bijvoorbeeld zien hoe het staat met ondernemersdynamiek in een regio. Hoeveel starters zijn er zijn of hoeveel stoppers, wat de ontwikkeling is van de faillissementen en hoeveel groei er is waar te nemen. En in welke branches. “Als er veel starters zijn is de dynamiek hoog”, legt Bosch uit. “Dan kan er sprake zijn van een gezond economisch klimaat. Wij leveren overigens alleen data, wij duiden ze niet. Dat is aan de afnemer, in dit geval de eindgebruikers van het platform, om er conclusies aan te verbinden.”
Vervolg en meedenken
Het dashboard is nog niet klaar en de VNG blijft het samen met haar samenwerkingspartners verder doorontwikkelen. Dit betekent blijven kijken naar de waarde van de bestaande en mogelijke nieuwe indicatoren en duiden van de indicatoren om gemeenten daarmee te ondersteunen. De klankbordgroep blijft daarvoor een belangrijk vehicle.
Wilt u ook meedenken over welke onderwerpen, data en indicatoren nog meer een plek horen te krijgen op Waarstaatjegemeente? De klankbordgroep is nog op zoek naar nieuwe leden. Neem contact op met Maikel Gijzen, maikel.gijzen@vng.nl.
Ook eenmalige reacties op het dashboard zijn welkom!
